در راستای افزایش مراودات تجاری با کشورهای همسایه، قرار است صادرات ایران به عراق تا سال ۱۴۰۰ به ۲۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
این در حالی است که ناآرامی‌های اخیر در عراق روند تجارت با این کشور را تا حد زیادی تغییر داد تا جایی که برخی فعالان اقتصادی اعلام کردند اگر شرایط ناآرام در عراق ادامه پیدا کند، صادرات ایران به طور کلی با مشکل مواجه خواهد شد چرا که عراق تاکنون سهم قابل توجهی در صادرات ایران را به خود اختصاص داده است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان‌صنعت، عراق دومین کشور مقصد صادراتی ایران است اما موج اعتراض‌های اخیر در عراق که از تیرماه شروع شد، تجارت ایران و عراق را دچار بی‌ثباتی کرد به طوری کامیون‌های حامل کالاهای صادراتی ایران پشت مرزهای عراق بلاتکلیف ماندند. همین موضوع باعث شد صادرات ایران به عراق در ماه‌های مهر و آبان با کاهش مواجه شود و هدف‌گذاری دو کشور برای دستیابی به تجارت ۲۰ میلیارد دلاری را تحت‌الشعاع قرار دهد.
پیشنهاد ایجاد کمیته رفع بحران
در همین خصوص رییس کنفدراسیون صادرات ،خواستار تشکیل «کمیته تسهیل» یا «کمیته رفع بحران» در موضوع صادرات به عراق شد تا این کمیته به فوریت و به طور مداوم مسائل مرتبط با صادرات به این کشور همسایه را بررسی و رفع کند.
محمد لاهوتی با بیان اینکه ۲۷ درصد از صادرات ایران به عراق انجام می‌شود و این کشور یکی از مهم‌ترین بازارهای صادراتی و اولین شریک تجاری کشور بعد از چین است، گفت: در صورتی که نفت و گاز از میزان صادرات ایران به چین کاسته شود، عراق به اولین شریک تجاری ایران تبدیل خواهد شد.
به گفته رییس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران ناآرامی‌های اخیر در عراق باعث ایجاد نوساناتی در معاملات تجاری ایران با عراق شد و صرافی‌ها نیز برای نقل و انتقال پول مقداری مشکل پیدا کردند. اما با توجه به اهمیتی که بازار عراق از نظر صادراتی برای ما دارد، خواستار آن هستیم تا دولت کمیته‌ای ویژه در این خصوص تشکیل دهد تا اعضای این کمیته به طور دائم با مقامات عراقی درباره استانداردهای اجباری، تعرفه‌ها یا ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های اعلامی یک‌شبه برای صادرات کالاهای ایرانی رایزنی کنند. رییس کنفدراسیون صادرات تصریح کرد: نباید به سادگی بازار عراق را از دست بدهیم.
این در حالی است که نگاهی به جدیدترین وضعیت روابط تجاری ایران با عراق نشان می‌دهد که مراودات اقتصادی دو کشور در حال بهبود و بازگشت به وضعیت سابق است.
آمارهای تجارت خارجی در هشت ماهه ۱۳۹۸ حاکی از آن است که ارزش صادرات حدود ۱۱ درصد و ارزش واردات حدود پنج درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. اگرچه عراق همچنان در جایگاه دوم مقاصد صادراتی ایران قرار دارد به طوری که ۲۱ درصد از صادرات ایران در هشت ماهه امسال به عراق انجام شده است.
با این حال کارشناسان بر این عقیده هستند که تجارت ایران و عراق با پتانسیل‌های صادراتی موجود در دو کشور هماهنگی ندارد و باعث شده آمار تجاری ایران و عراق قابل قبول نباشد. اگرچه می‌توان با سرمایه‌گذاری مشترک، تجارت دو کشور را وارد مسیر تازه‌ای کرد. واقعیت این است که در حال حاضر عراقی‌ها از میزان تجارت با ایران راضی نیستند و معتقدند منافع آنها در تجارت دوجانبه با ایران کمتر تامین شده است.
در حالی که به گفته رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، می‌توان با سرمایه‌گذاری مشترک در عراق و استفاده از امکانات تولیدی در این کشور، روابط تجاری را به مرحله جدیدی وارد کرد.
کاهش صادرات در مهر و آبان
تقویت صادرات و حمایت از رونق تولید داخل در شرایط موجود کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما طی چند روز اخیر مشکلات جدی در تجارت ایران و عراق ایجاد شده است.
در همین خصوص دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق با بیان اینکه برخی تحرکات سیاسی در عراق به عنوان عامل خارجی بر روند کاهش صادرات کالا از ایران به عراق موثر بوده است، گفت: در ماه‌های مهر و آبان روند صادرات به عراق کاهشی بوده اما این روزها وضعیت صادرات بهتر است.
سیدحمید حسینی اظهار کرد: هر روز وضعیت صادرات به این کشور در حال بهبود است. البته گمرک ایران آمارها را خیلی شفاف بیان نمی‌کند اما ما از تعداد کامیون‌هایی که به این کشور صادر می‌کنیم، می‌توانیم بگوییم که وضعیت صادرات در همه مرزها در حال بهتر شدن است.
به گفته وی، صادرات به کردستان عراق نیز قطعا برای ایران بهتر بوده ت و همچنان در حال بهبود است. دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به اینکه عراق دومین کشور مقصد صادراتی ایران است، افزود: این در حالی است که استان کردستان ۳۲۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق دارد و می‌توان گفت استان کردستان دروازه تجارت خارجی ایران با عراق و حتی سوریه است.
حفظ سهم ۲۱ درصدی
به گفته حسینی، در هشت ماهه امسال بیش از پنج میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار صادرات به عراق انجام شده است در حالی که در هشت ماهه سال گذشته شش میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار صادرات به این کشور انجام شده است.
وی با بیان اینکه صادرات در هشت ماهه امسال از لحاظ ارزشی کاهش پیدا کرده و به لحاظ وزنی افزایش یافته است، بیان کرد: سهم عراق از صادرات غیرنفتی در هشت ماهه امسال ۲۱ درصد و در هشت ماهه سال گذشته ۲۲ درصد بوده است. بنابراین این موضوع نشان می‌دهد که سهم ایران در بازار صادراتی عراق تا حد زیادی حفظ شده است.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق گفت: بخشی از کاهش ارزش صادراتی به عراق و دیگر کشورها به دلیل کاهش قیمت پایه صادراتی بوده که امسال اتفاق افتاده است.
به گفته این فعال بخش خصوصی، آنچه در حال حاضر روابط تجاری ایران و عراق را با مشکل روبه‌رو کرده به نبود تعادل در تجارت خارجی دو کشور برمی‌گردد. به طوری که عراقی‌ها نسبت به رقم پایین واردات ایران از عراق گلایه دارند. با این حال دو کشور بر دستیابی به تجارت ۲۰ میلیارد دلاری تا آینده‌ای نزدیک تاکید دارند.
لزوم سرمایه‌گذاری مشترک
در این خصوص همچنین رییس اتاق مشترک ایران و عراق با تاکید براینکه جای نگرانی برای وضعیت تجارت ایران و عراق نیست، گفت: این وضعیت گذراست اما باید برای توسعه روابط تجاری به سرمایه‌گذاری مشترک بین دو کشور توجه شود.
یحیی آل‌اسحاق در رابطه با آینده تجاری ایران و عراق با توجه به ناآرامی‌ها و اعتراضات مردمی نسبت به دولت عراق و مشکلات معیشتی در این کشور گفت: به‌طورکلی و مداوم درباره رابطه اقتصادی دو کشور ایران و عراق بارها صحبت شده و شکی نیست که هر چقدر این رابطه تقویت شود به نفع هر دو کشور است.
وی با اشاره به صادرات ۱۳ میلیارد دلاری ایران به عراق در سال گذشته افزود: علاوه بر این، هدف‌گذاری تجارت ۲۰ میلیارد دلاری بین ایران و عراق حتما امکان‌پذیر و دست‌یافتنی است.
وی با اشاره به مشکلات پیش‌آمده در کشور عراق بیان کرد: صادرات ما در شرایط فعلی به این کشور خیلی کم نشده و کالا بین دو کشور در حال نقل و انتقال است و در مجموع روند کلی نگران‌کننده نیست.آل‌اسحاق با تاکید بر اینکه آینده وضعیت تجارت ایران و عراق جای نگرانی ندارد و تجارت بین دو کشور رو به رشد است، گفت: اگرچه آشفتگی داخلی به وجود آمده اما بدنه مردمی عراق این وضعیت را نمی‌خواهد و شرایط هم آرام آرام در حال نظام‌مند شدن است.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق اظهار کرد: در حال حاضر اگرچه میزان صادرات ما به جنوب عراق کاهش یافته، اما میزان صادرات ایران به اقلیم کردستان عراق افزایش یافته است.
آل‌اسحاق با اشاره به اهمیت صادرات به کشور عراق بیان کرد: سال گذشته ایران ۱۳ میلیارد دلار به عراق صادرات داشته، همچنین در شش ماهه ابتدای امسال میزان صادرات ما به عراق به ارزش ۵ میلیارد دلار و در ۹ ماهه ابتدای امسال میزان صادرات ما به این کشور بیش از هشت میلیارد دلار برآورد می‌شود. این در حالی است که میزان صادرات ایران به ۱۸ کشور اروپایی در سال گذشته فقط ۴۷۰ میلیون دلار بوده است.
رابطه غیرمتعارف تجاری
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با تاکید بر اینکه سیاست کلی عراق در رابطه با تجارت، سرمایه‌گذاری مشترک است، گفت: در حال حاضر روابط تجاری ایران و عراق یک رابطه غیرمتعاف تجاری است زیرا ۱۳ میلیارد دلار از ایران به عراق صادر می‌شود اما میزان صادرات آنها به ایران بسیار ناچیز است.
وی با بیان اینکه این ناپایداری نمی‌تواند ادامه یابد، اظهار کرد: فعالان اقتصادی باید با سرمایه‌گذاری مشترک در عراق و استفاده از امکانات تولیدی در این کشور روابط تجاری را وارد مرحله جدیدی کنند.
آل‌اسحاق با بیان اینکه تا ۱۵ سال آینده بازار عراق یکی از بزرگ‌ترین بازارها برای ایران به شمار می‌رود، به فارس گفت: این کشور دارای ۴۶ میلیون نفر جمعیت است و بنابراین از ظرفیت خوب صادراتی برخوردار است. وی گفت: ضمن اینکه در حال حاضر این کشور چهار میلیون بشکه نفت صادر می‌کند و در حال برنامه‌ریزی برای افزایش آن به ۱۰ میلیون بشکه نفت است، بنابراین مشکل مالی ندارد.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق اظهار کرد: عراق از ظرفیت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری مشترک در زمینه نیروگاه، پالایشگاه و صنایع غذایی برخوردار است اما باید توجه داشت که جاده اقتصادی بین ایران و عراق اتوبان نیست و سنگلاخ است و گام برداشتن در این مسیر عزم آهنی می‌خواهد.
رویای بیست میلیاد دلاری
بر اساس آنچه گفته شد، ایران باید رویای بیست میلیارد تجارت با عراق با محوریت توسعه صادرات به عراق را بیش از پیش جدی بگیرد و موانع و محدودیت‌های این راه را دوباره بازشناسایی کرده و از هرگونه سستی و ساده‌انگاری دوری کند.
در حال حاضر توسعه صادرات به عراق و رویای بیست میلیاد دلاری به عراق را باید حالا یک رخداد بسیار الزامی تلقی کرد. این در حالی است که در شرایط فعلی عربستان به مثابه رقیب اصلی منطقه‌ای ایران به ویژه در بستر یارگیری از کشورهای منطقه نیز بیش از پیش به عراق نزدیک شده است و احتمال اینکه بتواند راه نفوذ ایران به عراق را در هر زمینه به ویژه در زمینه توسعه صادرات ایران تنگ کند وجود دارد.
از این رو ایران باید در مناسبات سیاسی خود با عراق نیز رفتاری بسیار سنجیده داشته باشد تا نیروهای ضدایرانی مستقر در عراق نتوانند به بهانه‌های گوناگون راه صادرات ایران به عراق را ببندند. در این صورت می‌توان گفت که برنامه صادرات ۲۰ میلیارد دلاری به عراق ممکن خواهد شد.