صنعت نساجی و حوله بافی در شهر تبریز 100 سال قدمت دارد اما این صنعت در سال‌های اخیر با افول مواجه شده، این واحدهای تولیدی با ظرفیت‌های کم به تولید خود ادامه می‌دهند، موانع و مشکلات پیش رو، باعث شده تولیدکنندگان در زمینه توسعه واحد خود با تردید نگاه کنند، حتی سرمایه گذاران بخش خصوصی تمایلی برای سرمایه گذاری در این بخش ندارند.
طبق چشم انداز صنعت نساجی، ایران باید تا سال 1404 به رتبه سوم خاورمیانه و رتبه 50 دنیا دست پیدا کنیم، اما این رتبه هنوز محقق نشده و نام ایران در حال حاضر حتی در بین 50 کشور هم نیست، همچنین هدف صادرات نساجی ایران رسیدن به رقم 3 میلیارد دلار است.
از طرفی سرانه مصرف حوله در ایران، یک کیلوگرم در سال است که در مقایسه با کشورهای توسعه یافته 4 کیلوگرم کم است، مصرف کنندگان داخلی ترجیح می‌دهند از حوله گوشتی استفاده کنند و از حوله‌های نازک در بازار استقبال نمی‌کنند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از پایگاه خبری تحلیلی تبسم مهر، این در حالی است که کیفیت حوله‌های تولیدی ایران رقابت پذیر است، به گونه‌ای که حوله‌های داخلی یک ثانیه هم از استاندارد دنیا در زمینه جذب آب، جلوتر هستند؛ تولیدکنندگان ایرانی هرچند سال‌ها تحریم‌ها را پشت سر گذاشته‌اند اما همچنان می‌توانند با کشورهای پیشرفته رقابت کنند.
اما بزرگ‌ترین مشکل تولید حوله در ایران، نبود متقاضی داخلی است، این در حالی است که این تولیدها توان رقابت با تولیدات خارجی را دارند، اما برخی مصرف کنندگان ترجیح می‌دهند بیشتر هزینه کنند تا محصول با کیفیت خارجی خریداری کنند.
استان آذربایجان شرقی در زمینه تولید حوله جز استان‌های برتر کشور است و تولید حوله در این استان سابقه طولانی دارد، امروزه کارگاه‌های سنتی تولید حوله در تبریز تعطیل شده است، تبریز و اسکو در زمینه بافت حوله و پتو سرآمد آذربایجان شرقی هستند.
فعالیت 450 واحد نساجی در آذربایجان شرقی
انجمن تخصصی صنایع نساجی استان آذربایجان شرقی، ابراز داشت: صنعت نساجی یکی از صنایع دارای پتانسیل استان است که 450 واحد دارای پروانه بهره برداری در استان فعالیت می‌کنند که قبل از پایش 850 واحد بود.
سیدحسن پروینی اسکویی- رییس هیئت مدیره- با اشاره به اینکه هزار واحد صنفی تولید پوشاک در استان داریم، افزود: تولید فرش دستبافت نیز اضافه شود در صنعت ماشینی نساجی استان که سابقه 100 ساله دارد، 30 هزار نفر به صورت مستقیم در این حوزه شاغل هستند.
وی همچنین گفت: 40 درصد صنایع نساجی استان حوله بافی است که همه آنها بخش خصوصی هستند و 98 درصد واحدها واحدهای کوچک بوده و تنها 2 درصد واحدهای بزرگ به شمار می‌روند که بیش از 500 نفر پرسنل دارد.
رئیس انجمن تخصصی صنایع نساجی استان آذربایجان شرقی در ادامه گفت: یکی از برکت‌های تحریم‌ها این بود که چون ارزش پولی ما در برابر ارزهای خارجی کاهش پیدا کرد، به صادرات شتاب داد و تولیدکننده‌ها از این فرصت استفاده کردند و امسال بیش از 100 میلیون دلار صادرات غیرنفتی داشتیم.
پروینی در بخش دیگری برخورد سنتی با صنعت، بستر نامناسب فضای کسب و کار و عدم توجه به استفاده از فناوری و تکنولوژی نوین را از دلایل کاهش میزان واحدهای تولیدی نساجی در استان برشمرد.
وی افزود: مسئولان استان تلاش می‌کنند تا واحدهای تعطیل شده بازگشایی شوند اما با توجه به شرایط خاص اقتصاد مملکت، تا زمانی که منابع محدود باشند این مسائل قابل حل نیست، به عنوان مثال در تهیه مواد اولیه با چین، ترکیه و هندوستان که اصلی ترین رقبای ما هستند، در رقابت هستیم.
رئیس انجمن تخصصی صنایع نساجی استان آذربایجان شرقی با مهم ارزیابی کردن استفاده از توان دانشگاه‌ها در ارتباط با صنعت، اذعان داشت: ما نتوانسته‌ایم در این زمینه به جهش دست پیدا کرده و حتی وضعیت گذشته را حفظ کنیم، اما اگر امکانات ما افزایش پیدا کند می‌توانیم به قدرت گذشته برگردیم.
پروینی گفت: برای واردات شکر و طیور، ارز 4200 تومانی پرداخت می‌شود اما برای ورود دستگاه‌ها و ماشین آلات هیچ گونه حمایتی در نظر گرفته نشده است، در حالی که اینها باعث گسترش صنعت می‌شود.
وی در ادامه زمین، سرمایه و نیروی کار را از عوامل اولیه توسعه صنعت نساجی دانست و تاکید کرد: انجمن با حمایت شهرک‌های صنعتی، در سه سال گذشته، در چندین نمایشگاه بین المللی شرکت کرده است، آلمان، هلند، بلژیک و ترکیه از جمله آن هاست.
رئیس انجمن تخصصی صنایع نساجی استان آذربایجان شرقی ادامه داد: در بخش آموزش و مدیریت، با بخش نساجی دانشگاه بناب، همکاری می‌کنیم که در فناوری و نانو و منسوجات هوشمند به صنعت کمک می‌کنند اما این کافی نیست و مراکز فنی و حرفه‌ای در بخش نساجی هم باید راه اندازی شود.
پروینی همچنین طراحی را از دیگر عناصر مهم توسعه صنعت حوله بافی عنوان کرد و اظهار داشت: طراحی‌ها حوله به سمت سه بعدی رفته اما در این شرایط سخت، دولت باید حمایت کند تا ارزش افزوده بالایی ایجاد شود.
وی تجهیز منابع مالی و سودهای بانکی را از دیگر مشکلات واحدهای نساجی دانست و گفت: در بخش توزیع محصولات، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اینترنتی باید گسترش پیدا کند، باید بهره وری واحدهای تولیدی افزایش پیدا کرده و تولیدات صادر محور باشد.
اولین بافت حوله در تبریز
امکانات و پتانسیل‌های خوبی در استان آذربایجان شرقی در زمینه صنعت حوله بافی وجود دارد، اما نیاز است مسئولان نگاه عمیق‌تری به این صنعت داشته باشند تا شاهد رونق تولید در این عرصه و افزایش میزان اشتغال زایی باشیم.
فعال و پیشکسوت حوله بافی کشور و استان آذربایجان شرقی گفت: پدر من در سال 1310 کارخانه حوله بافی را در سن 17 سالگی در تبریز راه اندازی کرد، یک نفر از اهالی شوروی در آن زمان، می‌گوید که در روسیه حوله بافت می‌شود که می‌تواند با ماشین بافت پارچه، اقدام به بافت حوله کرد و براین اساس، برای اولین بار بافت حوله در ایران در تبریز شروع به کار می‌کند.
برق لامع تاکید کرد: با اینکه ایران در سال 1310، 11 میلیون نفر جمعیت داشت، پدرم هدف خود را برای این تعداد نفر قرار داد و در طی 4 دهه به موفقیت بزرگی رسید و به یک برند بزرگ تبدیل شد.
وی تصریح کرد: بافت حوله پس از تبریز، در تهران هم گسترش پیدا کرد و اولین صادرات حوله کشور در سال 1330 از تبریز به عراق صورت گرفت.
این پیشکسوت حوله بافی کشور در بخش دیگری گفت: دانشگاه، اسب‌های کشنده جامعه هستند، مشکلات صنعت ما در ادارات حل نمی‌شود بلکه با ارتباط صنعت و دانشگاه حل شدنی است.
برق لامع با اشاره به اینکه میزان سرانه مصرف حوله در ایران 180 گرم است، تاکید کرد: این رقم، کمترین میزان مصرف در دنیاست، امروز 40 تن تولید حوله داریم که این رقم می‌تواند به 100 تن برسد، اگر بتوانیم روی نحوه، میزان و نوع حوله مصرفی جامعه و مردم دنیا تحقیق و مطالعه کنیم.
وی تاکید کرد: کالا در کارخانه تولید می‌شود، اما برند در ذهن مشتری ایجاد می‌شود، مشتری زیاد به قیمت اهمیت نمی‌دهد بلکه کیفیت از نظر او مهم است.
فعال و پیشکسوت حوله بافی آذربایجان شرقی افزود: باید نحوه برند سازی کالای تولیدی خود را بدانیم، تولیدکنندگان در تبلیغ محصولات خود، صفت محصول را تبلیغ کنند.
یک دانشگاه نساجی در تبریز نداریم
رونق تولید در نساجی به ویژه بافت حوله که پتانسیل بالایی دارد، نیازمند وحدت رویه مسئولان و سیاست گذاران و تولیدکنندگان است.
مدیر یکی از واحدهای تولیدی حوله در تبریز نیز گفت: 118 پرسنل در این واحد مشغول کار هستند، انواع حوله در اندازه‌های مختلف در این واحد بافته می‌شود و در تمامی استان‌ها نمایندگی داریم.
صادق زاده افزود: صفر تا 100 کارها در این واحد انجام می‌شود و تنها مواد اولیه خریداری می‌شود، طراحی حوله‌ها نیز در این واحد صورت می‌گیرد و سلیقه مشتری در نظر گرفته می‌شود که طرح‌های بومی و اسلامی در اولویت قرار دارند.
مدیر این واحد تولیدی تبریز اظهار داشت: اگر برند سازی صورت نگیرد، نمی‌توانیم محصولات خود را به فروش برسانیم، از این طریق کیفیت تولیدات ما نیز به چشم می‌آید.
صادق زاده گفت: 95 درصد حوله استان آذربایجان شرقی در تبریز تولید می‌شود اما یک دانشگاه نساجی در این شهر نداریم.
وی تاکید کرد: سه هتل در آلمان هنوز حوله‌های مصرفی خود را از ما دریافت می‌کنند، روسیه و ارمنستان نیز دیگر خریداران حوله ما هستند.
این تولیدکننده حوله در استان، گران شدن مواد اولیه، عدم ثبات بازار، نوسان ارز و تسهیلات پرداختی با سود بالا توسط بانک‌ها را از مهم‌ترین مشکلات تولیدکنندگان دانست.