بی‌تردید شیوع کرونا در ایران علاوه بر خسارت انسانی، ضربه جبران‌‌ناپذیری را به اقتصاد کشور تحمیل خواهد کرد.
اقتصاد بحرانی ایران که این روزها درگیر مباحثی همچون تشدید تحریم‌های بین‌المللی، ورود به لیست سیاه کارگروه ویژه اقدام مالی، تورم، بیکاری، گرانی و… است، حالا درگیر معضل جدیدی به نام «کرونا» شده است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، معضلی که اگرچه زمان زیادی از ورود آن به ایران نمی‌گذرد اما دست‌کم دو ماه پیش در چین آشکار شده و گمان می‌رفت که خیلی زود از ایران نیز سر در بیاورد. اما از آنجایی که رابطه چین و ایران طی سال‌های اخیر به روابطی حسنه تبدیل شده است، حتی شیوع ویروس مرگبار کرونا نیز نتوانست مسوولان ایرانی را برای ایجاد محدودیت در رفت و آمدهای تجاری با چین متقاعد کند.
در واقع از زمان اعلام این ویروس در چین، هیچ فیلتری برای مسافران ورودی از چین به کشور اعمال نشد و حالا که کرونا در ایران نیز به سرعت در حال شیوع است، هیچ گزارش دقیق و شفافی در مورد وضعیت این ویروس در ایران وجود ندارد.
نکته جالب توجه این است که چین به عنوان شریک نخست تجاری ایران که خود منشأ ورود این بیماری به ایران بوده است، بلافاصله پس از اعلام خبر شیوع ویروس کرونا در ایران، ورود شهروندان ایرانی به خاک خود را ممنوع اعلام کرد. پس از آن بسیاری از کشورهای همسایه از جمله عراق، ترکیه، پاکستان، افغانستان و… مرزهای خود را به روی ایران بستند و از ورود کامیون‌های حامل اقلام صادراتی ایرانی خودداری کردند.
اگرچه مسوولان کشور همچنان حاضر نیستند تبعات بی‌تدبیری خود در مورد شیوع ویروس کرونا را قبول کنند و تلاش می‌کنند که بستن مرزها به روی ایران را به مباحث دیگری ارتباط دهند اما واقعیت این است که کشورهای همسایه برای حفظ سلامت شهروندان خود نسبت به این کار اقدام کرده‌اند.
موضوعی که به طور حتم می‌تواند تجارت خارجی کشور را که بیشتر به چین و کشورهای همسایه محدود شده است را با انفجار عظیمی روبه‌رو کند. حال سوالی که در این شرایط بحرانی مطرح می‌شود این است که اگر همه‌گیری کرونا در ایران ادامه پیدا کند، تجارت خارجی و اقتصاد ایران تا چه میزان دچار خسارت خواهد شد.
به‌هم ریختگی بازار
در حال حاضر اگرچه مسوولان برای مقابله با ویروس کرونا به طور جدی وارد عمل نشده‌اند و حتی آمار دقیقی را در این خصوص اعلام نمی‌کنند اما شاهد این هستیم که به دلیل تحولات جدید در ایران نظیر ورود ایران به لیست سیاه که تبادلات تجاری کشور را بیش از پیش تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و همچنین افزایش شیوع ویروس کرونا در کشور، بازار ایران دچار به‌هم‌ریختگی‌های جدیدی شده است به طوری که سیستم توزیع کالاها طی روزهای اخیر با مشکل روبه‌رو شده است.
در واقع در شرایط فعلی ترس مردم از بابت محدودیت هر چه بیشتر تبادلات تجاری ایران و همچنین همه‌گیری کرونا در کشور باعث شده که بار دیگر شاهد هجوم مردم به بازارهای مختلف برای خرید اقلام اساسی باشیم. اقدامی که به گفته فعالان بازار، کمبود و افزایش قیمت بسیاری از اقلام را به دنبال داشته است.
اما گذشته از تبعات شیوع ویروس کرونا در بازار ایران، آنچه در حال حاضر اهمیت دارد این است که با محدودیت تبادلات تجاری و همچنین کاهش صادرات به کشورهای دوست و همسایه، در نهایت اقتصاد ایران چه شرایطی را تجریه خواهد کرد؟ آن هم در زمانی که اقتصاد کشور با توجه به محدودیت فروش نفت بیش از هر زمان دیگری به صادرات و منابع ارزی حاصل از آن وابسته است.
متضرر شدن واحدهای صنفی
در واقع آنطور که خود مسوولان می‌گویند، منابع ارزی برای واردات کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم از طریق ارز حاصل از صادرات که به سیستم اقتصادی کشور بازمی‌گردد، تامین می‌شود. از این رو با توجه به اینکه این روزها تبادلات اقتصادی با شرکای تجاری به دلیل شیوع ویروس کرونا محدود شده است، باید دید چه آینده‌ای پیش روی اقتصاد ایران قرار دارد و برای مقابله با این مشکل چه اقداماتی را باید انجام داد.
آنطور که کارشناسان می‌گویند، در شرایط فعلی راهی جز تعطیلی کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی باقی نمانده چرا که دولت مسوولیت خود در قبال کنترل بیماری کرونا و رعایت اصول بهداشتی در این خصوص را به درستی انجام نمی‌دهد.
از این رو حتی اگر راه برای صادرات کالاهای تولیدی ایران به کشورهای همسایه باز هم باشد، نمی‌توان با خیال راحت در این خصوص اقدامی انجام داد چرا که به هر حال کالاهای تولیدی روزی تمام خواهد شد. این در حالی است که در شرایط فعلی بسیاری از کشورها از جمله عراق مرزهای خود را به روی ایران بسته‌اند به طوری که به عنوان مثال صادرات لبنیات به عراق با محدودیت مواجه شده است.
همچنین برخی بخش‌ها و صنوف به دلیل تعطیلی‌های اخیر، طی روزهای آینده به شدت متضرر خواهند شد. بر این اساس شیوع کرونا در ایران نه تنها تجارت خارجی کشور بلکه برخی صنوف و همچنین سیستم توزیع کالاها را با چالش‌های بیشتری روبه‌رو خواهد کرد.
اگرچه کمتر شدن شدت این خسارت به برنامه‌های دولت برای کنترل شیوع کرونا ارتباط مستقیم دارد. در واقع حتی می‌توان با اعمال اقدامات کنترلی دقیق حتی از تعطیل شدن کارخانه‌ها نیز جلوگیری کرد.
لطمه به گردش اقتصادی
در همین خصوص نایب‌رییس انجمن صادرکنندگان نمونه گفت: شیوع ویروس کرونا در کشور در کوتاه‌مدت آثار خود را نشان نمی‌دهد اما به طور حتم ممنوعیتی که در ورود کامیون‌های صادراتی و مسافران ایرانی در خارج از کشور به وجود آمده است، در صورت تداوم می‌تواند تولید، صادرات و همچنین گردش اقتصادی کشور را دچار لطمه کند.
علی شریعتی‌مقدم اظهار کرد: اگرچه سلامت مردم و جنبه انسانی این معضل از مباحث اقتصادی اهمیت بیشتری دارد اما به هر حال باید به این بخش نیز توجه ویژه‌ای شود چرا که در نهایت معیشت مردم را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.
وی با بیان اینکه امیدواریم این مشکل هرچه زودتر حل شود، افزود: با توجه به تحریم‌های اقتصادی و همچنین محدودیت‌های ایجاد شده در قبال ایران، تولید و صنعت طی یکی دو سال گذشته با مسائل زیادی روبه‌رو بوده است به طوری که نمی‌توان به صورت دقیق اعلام کرد که شیوع کرونا این بخش را تا چه میزان دچار آسیب خواهد کرد.
شریعتی‌مقدم اضافه کرد: با این حال در شرایط فعلی ضرورت دارد که به موازات مشکلاتی که در حوزه تجارت خارجی کشور به وجود آمده است، راهکارهای جانبی نیز از سوی مسوولان و دست‌اندرکاران پیش‌بینی شود. چرا که به هر حال گردش اقتصادی ایران با دنیا به دلیل محدودیت فروش نفت کاهش پیدا کرده است و تولید و صادرات انواع و اقسام کالاها با سختی‌ها و هزینه‌های به مراتب بالاتری نسبت به شرایط عادی مواجه است.
تعطیلی برخی از واحدهای تولیدی
نایب‌رییس انجمن صادرکنندگان نمونه با اشاره به اینکه بخشی از این هزینه بخش خصوصی را تحت تاثیر قرار خواهد داد، بیان کرد: با این وجود محاسبه تبعات این معضل بسیار دشوار است و ممکن است در آینده نه چندان دور به تعطیلی برخی از واحدهای تولیدی بینجامد.
وی افزود: کارخانه‌ها و شرکت‌هایی که بیشتر در بخش صادرات فعال هستند، می‌توانند با توجه به این موضوع صدمه بیشتری بخورند.
به گفته شریعتی‌مقدم، این در حالی است که به هر حال صنعت کشور که بیشتر بازار داخلی را تامین می‌کند در این حوزه پیشگام است و باید توجه بیشتری به آن شود.این فعال بخش خصوصی اظهار کرد: انتظار می‌رود وزارت بهداشت برای رعایت مسائل بهداشتی و همچنین اقدامات کنترلی در رابطه با واحدهای تولیدی وارد عمل شود تا دست‌کم پیشگیری در این بخش آغاز شود و از ابتلای صنعتگران و خانواده‌های آنها به کرونا جلوگیری شود.شریعتی‌مقدم افزود: آنچه گفته شد، پیشنهاد مناسبی است تا اعتماد به کالاهای ایرانی پایین نیاید.
منفی شدن شاخص‌های اقتصادی
در این خصوص همچنین پدرام سلطانی نایب‌رییس سابق اتاق ایران بر این باور است که همه‌گیری ویروس کرونا در ایران می‌تواند اقتصاد مچاله‌شده ایران را تحت‌تاثیر قرار داده و شاخص‌های اقتصادی را منفی‌تر کند. به گفته وی، تاثیر بر اقتصاد ایران به رفتار شرکای تجاری ما هم بازمی‌گردد چرا که در این شرایط ما خیلی نیازمند تجارت و به‌ویژه صادرات به کشورهای همسایه هستیم.
به گفته سلطانی، اقتصاد ما به هیچ عنوان قابل مقایسه با اقتصاد سر پا و مقتدر چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا با نرخ رشد اقتصادی بالای شش درصد در تمام این سال‌ها و بالای ۱۰ درصد به مدت ۲۰ تا ۲۵ سال نیست و ما بیشتر از چین مستعد این هستیم که اقتصادمان بحرانی شود.
نایب‌رییس سابق اتاق بازرگانی ایران معتقد است اگر ابعاد کرونا گسترده شود، نهادهای بین‌المللی در پیش‌بینی نرخ رشد اقتصادی تجدیدنظر می‌کنند و نرخ رشد ایران را منفی‌تر پیش‌بینی خواهند کرد. اگرچه ما باید این واقعیت را بپذیریم در اوج نیستیم که با این موضوع به زمین بخوریم اما با این حال شیوع این ویروس هر قدر ابعادش بزرگ‌تر شود، آثارش بر اقتصاد ما نیز بیشتر می‌شود.
احتمال بازگشت کامیون‌های صادراتی
آخرین خبرها حاکی از آن است که ترکیه و افغانستان مرزهای خود با ایران را بسته‌اند و همین روزها باید کامیون‌های معطل در مرز عراق نیز به مبدا خود بازگردند.
در همین خصوص سخنگوی گمرک از بسته شدن مرزهای مسافری و باری دو کشور ترکیه و افغانستان با ایران خبر داد و گفت: وزیر کشور ترکیه در مصاحبه‌ای گفته که این تصمیمات به دلیل تقویت شرایط سلامتی در این کشور اتخاذ شده است.
روح‌الله لطیفی تصریح کرد: در تلاشیم کامیون‌هایی را که در مرز دو کشور متوقف شده‌اند، با هماهنگی مقامات ترکیه کارشان را انجام دهیم تا مشکلی برای آنها ایجاد نشود.
وی همچنین از تصمیم شورای امنیت ملی کشور افغانستان برای بستن مرزهای مسافری و باری با کشور ایران خبر داد و گفت: شورای امنیت ملی افغانستان مصوبه‌ای را برای بسته شدن مرزهای این کشور با ایران داشته که البته هنوز از یکی از مرزها عملیات ورود و خروج مسافر انجام شده و در حال حاضر ممنوعیت ورود و خروج باری فقط برای محصولات تخم‌مرغ، گوشت مرغ و گوشت قرمز اعمال شده است. سخنگوی گمرک ایران به نقل از شورای امنیت کشور افغانستان، دلیل بسته شدن مرزهای ایران و افغانستان را جلوگیری از ورود کرونا به این کشور اعلام کرد.
به گفته سخنگوی گمرک، کارکنان وزارت بهداشت از ۱۵ روز پیش در مرزها مستقر شده‌اند و پس از معاینه، افرادی که مشکوک به کرونا ویروس هستند را به قرنطینه هدایت می‌کنند.
مدیرعامل سازمان راهداری نیز از احتمال بازگشت کامیون‌های معطل در مرز عراق خبر داد و گفت: اگر بسته ماندن مرزهای ایران و عراق طولانی شود، کامیون‌های معطل‌مانده در مرز به مبدأ بارگیری بازگردانده می‌شوند.
معاون وزیر راه‌وشهرسازی با بیان اینکه تاکنون مرز زمینی با سه کشور عراق، ترکیه و ترکمنستان بسته شده است، گفت: این موضوعات از سوی نهادها و وزارتخانه‌های متولی در حال پیگیری است و تا چند روز آینده وضعیت مرزهای زمینی با این کشورها مشخص می‌شود.