تصویر شامخ اقتصاد و صنعت در ماه میانه زمستان ترسیم شد.
نتایج شامخ کل اقتصاد در بهمن‌ماه از بهبود ۳۶/ ۳ واحدی نسبت به ماه گذشته آن (دی ماه) حکایت دارد. شامخ بهمن‌ماه برای کل اقتصاد ۶۲/ ۴۷ واحد محاسبه شده است که این رقم برای دی‌ماه ۲۶/ ۴۴ ثبت شده بود.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از دنیای اقتصاد، داده‌ها نشان می‌دهد در بهمن امسال از میان ۵ مولفه اصلی شامخ کل اقتصاد، شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» بیشترین میزان و شاخص «موجودی مواد اولیه خریداری شده» کمترین مقدار شاخص بوده است.
شامخ بخش صنعت هم ۱۴/ ۵۶ واحد محاسبه شده است که نسبت به ماه قبل آن، ۲۲/ ۴ واحد بهبود پیدا کرده و از رکود فاصله بیشتری گرفته است. در این ماه شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارشات» در صدر ۵ مولفه اصلی شامخ صنعت قرار گرفته و نشان‌دهنده رونق نسبی فعالیت‌های صنعتی است اما شاخص «موجودی مواد اولیه خریداری شده» در پایین‌ترین حد میان ۵ مولفه اصلی شامخ صنعت قرار گرفته است. با توجه به نظرسنجی از ۴۰۰ بنگاه صنعتی می‌توان گفت زنگ خطر کاهش موجودی مواد اولیه در اقتصاد ایران به صدا درآمده است.
در عین حال، شیوع ویروس کرونا تاثیر قابل ملاحظه‌ای در کاهش انتظارات تولید در اسفندماه داشته است. به‌رغم بهبود وضعیت تولید در بخش صنعت، رکود موجود در سایر بخش‌های اقتصادی از جمله خدمات، ساختمان و خرده فروشی موجب شده تا وضعیت کل اقتصاد در بهمن‌ماه در حالت رکودی قرار گیرد.
البته به نظر می‌رسد با شیوع ویروس کرونا، بسیاری از مشاغل خدماتی و برخی فعالیت‌های تولیدی روزهای سخت‌تری را در اسفندماه پیش رو خواهند داشت.
شامخ بخش صنعت
پرسشنامه الکترونیکی شامخ در انتهای هر ماه توسط حدود ۴۰۰ کارگاه صنعتی فعال و بزرگ که سهم عمده‌ای در اشتغال، تولید و ایجاد ارزش افزوده اقتصادی در صنعت کشور دارند، تکمیل می‌شود.
در این طرح بنگاه‌ها با استفاده از طبقه‌بندی بین‌المللی، کلیه فعالیت‌های اقتصادی در ۱۲ گروه صنعتی «صنایع غذایی»، «صنایع نساجی»، «صنایع پوشاک و چرم»، «صنایع شیمیایی»، «صنایع فلزی»، «صنایع لاستیک و پلاستیک»، «صنایع ماشین‌سازی و لوازم خانگی»، «صنایع فرآورده‌های نفت و گاز»، «صنایع کانی غیرفلزی»، «صنایع تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته»، «صنایع چوب، کاغذ و مبلمان» و «سایر صنایع» طبقه‌بندی و از آنها آمارگیری اینترنتی به عمل می‌آید. در گزارش بهمن‌ماه «مرکز پژوهش‌های اتاق ایران»، شامخ بخش صنعت ۱۴/ ۵۶ واحد محاسبه شده که نسبت به ماه قبل (دی‌ماه)، ۲۲/ ۴ واحد بهبود پیدا کرده و از رکود فاصله بیشتری گرفته است.
نکته قابل‌توجه اینکه، در این ماه شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» در صدر ۵ مولفه اصلی شامخ صنعت بهمن قرار گرفته و گویای رونق نسبی فعالیت‌های صنعتی بوده است؛ اما شاخص «موجودی مواد اولیه خریداری شده» در پایین‌ترین حد میان ۵ مولفه اصلی شامخ صنعت قرار گرفته و به چالشی برای تامین نیاز فعالیت‌های صنعتی تبدیل شده است.
این در حالی است که شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» نشان می‌دهد فعالان اقتصادی چشم انداز مناسبی برای تولید محصولات خود در آخرین ماه سال متصور نیستند.
شامخ کل اقتصاد
شاید به جرات بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین وقایعی که اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به تغییر پیش‌بینی‌ها و چشم اندازها از اقتصاد جهانی شده، شیوع و گسترش ویروس کرونا در اغلب کشورهای جهان بوده است.
OECD در آخرین گزارش چشم‌انداز خود در دوم مارس ۲۰۲۰، کاهش رشد اقتصاد جهانی را پیش‌بینی کرده است و بر این اساس، با این فرض که پیک شیوع ویروس در فصل نخست سال ۲۰۲۰، در چین بوده و بروز آن در سایر اقتصادها از شدت کمتر و در عین حال از قابلیت مهار شدن برخوردار باشد، انتظار می‌رود نرخ رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۲۰ به ۴/ ۲ درصد برسد.
حتی این امکان وجود دارد که نرخ رشد اقتصادی جهان در فصل نخست این سال، منفی شود. در همین راستا، براساس اطلاعات مرکز آمار کشور چین، شاخص PMI صنعتی این کشور در ماه فوریه با رقم ۷/ ۳۵ پایین‌ترین رکورد خود را ثبت کرده است.
با توجه به این مطلب و اینکه ورود و اثرگذاری ویروس کرونا در ایران مربوط به اواخر بهمن و در واقع از اسفندماه بوده است، بنابراین شاخص‌های بهمن ماه منعکس‌کننده وضعیت پیش از شیوع این ویروس در ایران است.
بررسی شامخ کل، بهبود نسبی وضعیت کلی تولید بهمن ماه در مقایسه با ماه قبل را نشان می‌دهد که به جز موجودی مواد اولیه، سایر زیرشاخص‌های تشکیل‌دهنده شاخص کل، وضعیت را بهتر از ماه قبل ارزیابی کرده‌اند. وضعیت سفارشات جدید و فروش محصول بهتر از ماه قبل بوده است که به دلیل نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و احتمالا تقاضای فصلی، این بهبود دور از انتظار نیست.
تحریم‌های آمریکا و افزوده شدن نام ایران به لیست سیاه FATF علاوه بر محدودیت‌های صادراتی، از عوامل موثر بر افزایش نرخ ارز و به تبع آن افزایش قیمت مواد اولیه و کاهش موجودی مواد اولیه بوده است که باید برای آن تمهید جدی اندیشیده شود.
در واقع بررسی شاخص PMI از آذر سال ۹۷ تاکنون حکایت از کاهش مداوم موجودی مواد اولیه و افزایش مستمر قیمت آنها داشته است. این روند بخش تولید را در مسیری قرار داده است که به زودی اغلب صنایع را با بحران مواد اولیه مواجه خواهد کرد.
از طرف دیگر، رشد مداوم نقدینگی در کشور نیز عامل مهم دیگری است که در ایجاد شرایط تورمی نقش اصلی را ایفا کرده و بر سطح عمومی همه قیمت‌ها از جمله هزینه‌های تولید و قیمت مواد اولیه به شدت اثر گذاشته است که باید برای آن چاره‌ای اندیشیده شود.
در مجموع فعالان اقتصادی در بخش صنعت کشور، افزایش تولید برای ماه بعد را پیش‌بینی کرده‌اند که با توجه به اثرگذاری ویروس کرونا بر میزان تقاضا و همچنین فعالیت‌های اقتصادی، به نظر نمی‌رسد ماه اسفند شاهد رونق چندانی در بخش صنعت باشیم. در ادامه این گزارش به بررسی شامخ همه گروه‌های صنعتی پرداخته شده است.
لاستیک و پلاستیک: در بهمن ماه 1398، شامخ همه گروه‌های صنعتی نشان از رونق و بهبود صنعت در مقایسه با ماه قبل آن دارد. فقط «صنایع کانی غیرفلزی» تقریبا بدون تغییر بوده و دسته «سایر صنایع» افت داشته است.
بهبود صنعت لاستیک و پلاستیک با شامخ 8/ 58 در این ماه در مقایسه با ماه قبل نشان داده شده است. میزان تولید محصولات صنایع لاستیک و پلاستیک پس از 4ماه کاهش در هرماه نسبت به ماه قبل، از آبان 98 با افزایش روبه‌رو بوده است.
این افزایش می‌تواند ناشی از کاهش مشکلات مربوط به تخصیص ارز، ثبت سفارش و گمرکات برای واردات مواد اولیه از ابتدای فصل پاییز تاکنون باشد که با همکاری‌های بانک مرکزی و وزارت صمت صورت گرفته است.
تولید محصولات این صنعت در بهمن ماه نیز نسبت به ماه قبل افزایش یافته است (1/ 57). همچنین قیمت خرید مواد اولیه صنعت لاستیک و پلاستیک افزایش قابل توجهی در بهمن 1398 نسبت به ماه قبل داشته است (4/ 96) که می‌تواند ناشی از سه عامل باشد: اول، افزایش قیمت محصولات تولیدی نفتی و شیمیایی که مواد اولیه این گروه صنعتی را تشکیل می‌دهند (به ترتیب شاخص 3/ 59 و 60)؛ دوم، روند افزایش سریع قیمت ارز در ماه بهمن (اول بهمن دلار به قیمت سنا برابر با 129500 ریال و آخر بهمن دلار 141990) ریال و سوم عدم شفافیت در توزیع مواد اولیه از سوی صنایع بالادستی در داخل. با توجه به آنکه قیمت مواد اولیه در همه گروه‌های صنعتی از افزایش قابل توجهی در بهمن ماه 98 نسبت به ماه قبل برخوردار بوده (صنایع لاستیک و پلاستیک، با عدد 4/ 96 بالاترین بوده است)، موجودی مواد اولیه همه صنایع کاهش یافته است.
فرآورده‌های نفت و گاز: از ابتدای سال جاری تا پایان نیمه اول سال 98، شامخ کل این گروه، بدتر شدن وضعیت عمومی این صنعت در هر ماه نسبت به ماه قبل را نشان می‌داد. شامخ کل گروه فرآورده‌های نفت و گاز در طول فصل پاییز به وضعیت باثباتی رسید.
اما در شروع زمستان مجددا شامخ کل حکایت از بدتر شدن اندک وضعیت کلی این گروه داشت (دی‌ماه 1/ 47). بر اساس آمار شامخ بهمن‌ماه، فعالان این صنعت بهبود بسیار جزئی در وضعیت کلی را تجربه کرده‌اند (2/ 51).
بر اساس آمار شامخ، فعالان این صنعت با افزایش شدید در بهای مواد اولیه در بهمن‌ماه نسبت به ماه گذشته مواجه بوده‌اند (2/ 85).
این در حالی است که این صنعت در دی‌ماه نیز یک افزایش شدید در بهای مواد اولیه نسبت به ماه آذر را تجربه کرده بود (6/ 79).
افزایش بهای مواد اولیه را می‌توان به روند افزایشی قیمت نفت و نرخ ارز در ماه گذشته نسبت داد چراکه سفارشات مواد اولیه به روز نبوده و متاثر از تغییرات قبلی است.
به دنبال این افزایش در بهای مواد اولیه قیمت محصولات این صنایع در بهمن‌ماه نسبت به دی‌ماه نیز افزایش یافته است (3/ 59). میزان فروش و صادرات این صنعت نیز شاهد کاهش بوده و عدد شامخ به ترتیب (3/ 46) و (6/ 42) به دست آمده است.
کاهش در صادرات را می‌توان به شیوع ویروس کرونا در چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران و مشتری اصلی محصولات این صنعت مرتبط دانست.
از طرف دیگر افزایش میزان تولید و سفارشات جدید هرچند اندک، (میزان تولید محصول (9/ 51)، میزان سفارشات جدید (6/ 55)) و افزایش اندک سرعت تحویل سفارشات (7/ 53) حاکی از آماده شدن این صنعت برای بازار اسفندماه است و کاهش موجودی انبار مواد اولیه و ثبات نسبی موجودی انبار محصول تولیدی (به ترتیب (3/ 46) و (1/ 48) نیز به دلیل چشم‌انداز متصور از بازار توسط فعالان این صنعت بوده است.
به نظر می‌رسد که تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا در ایران و سایر کشورها رونق مورد انتظار فعالان اقتصادی این صنعت که مثبت ارزیابی شده بود (انتظارات نسبت به ماه آینده) تحقق نیابد. انتظار فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده نیز حاکی از توقع بهبود وضعیت است (3/ 59).
نساجی:
وضعیت صنعت نساجی با عدد شامخ 5/ 69 نسبت به ماه قبل مساعد ارزیابی شده است. افزایش چشمگیر میزان سفارشات جدید (با عدد شامخ 83/ 33)، افزایش سرعت انجام و تحویل سفارش (با عدد شامخ 7/ 76)، افزایش میزان تولید (با عدد شامخ 7/ 66) و نیز افزایش میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (با عدد شامخ 60) عمده دلایل این بهبود هستند.
یکی از دلایل رونق در بازار صنایع نساجی در بهمن‌ماه، تقاضای صنایع پایین‌دستی، از جمله صنعت پوشاک است.
در واقع به دلیل منع واردات پوشاک، حجم بالایی از تقاضا توسط تولیدکنندگان داخلی پوشش داده می‌شود، بنابراین تقاضای مواد اولیه نساجی توسط تولیدکنندگان پوشاک سبب افزایش میزان سفارش‌های جدید شده است.
علاوه بر این، محتمل است که به دلیل نزدیک شدن به ایام نوروز، تقاضای محصولاتی مانند فرش و سایر منسوجات نساجی نیز افزایش یابد.
کاهش همزمان میزان موجودی مواد اولیه (با عدد شامخ 33/ 43) و موجودی محصول (با عدد شامخ 30) در کنار افزایش میزان فروش محصولات نشان‌دهنده افزایش تقاضا در ماه‌های پایانی سال است.
اما نکته قابل توجه در این صنعت در بهمن‌ماه، افزایش چشمگیر قیمت مواد اولیه (با عدد شامخ 90) است. روند صعودی قیمت ارز، مشکلات ناشی از تحریم‌های اقتصادی و ادامه‌دار شدن مشکلات واحدهای تولیدی داخل در تامین نقدینگی و تهیه مواد اولیه، قطعا در ماه‌های آتی اثرات نامطلوبی بر وضعیت صنعت نساجی خواهد داشت. همچنان که در همین ماه نیز موجبات افزایش قیمت محصولات تولید شده (با عدد شامخ 33/ 63) را فراهم آورده است.
ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی: وضعیت صنعت ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی در بهمن‌ماه با عدد شامخ 5/ 63 بهبود محسوس وضعیت این صنعت را نشان می‌دهد و بیانگر آن است که فعالان اقتصادی اوضاع این صنعت را نسبت به ماه قبل (دی ماه) بهتر ارزیابی کرده‌اند.
مقدار تولید محصولات (6/ 67)، میزان سفارش‌های جدید (1/ 69)، سرعت انجام و تحویل سفارش (6/ 67) و میزان استخدام (9/ 55) همگی افزایش داشته که در نهایت سبب بهتر شدن عدد شامخ کل این صنعت شده است.
مقدار تولید محصولات این صنعت در بیشتر ماه‌های سال 98 افزایش داشته که این موضوع با جدیدترین آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز همخوانی دارد.
بر اساس این آمار تولید انواع لوازم‌خانگی به‌جز تلویزیون در ۱۰ ماهه امسال رشد نسبتا خوبی داشته، به‌طوری‌که در 10 ماهه سال 1398 از میان 42 محصول منتخب صنعتی و معدنی لوازم‌خانگی (شامل تلویزیون، یخچال و فریزر و ماشین لباسشویی) با 7/ 2149هزار دستگاه 8/ 7 درصد رشد تولید داشته است. افزایش تولید و سفارش جدید بر افزایش مصرف حامل‌های انرژی نیز تاثیرگذار بوده است (3/ 60).
موجودی مواد اولیه با عدد شامخ (6/ 45) به نسبت ماه قبل کاهش داشته که با توجه به افزایش قابل‌ملاحظه قیمت مواد اولیه (7/ 89) این مورد چندان دور از انتظار نیست. البته این افزایش قیمت مواد اولیه بر افزایش قیمت محصولات تولید شده (2/ 66) نیز موثر بوده است.
نکته جالب‌توجه آن است که با وجود افزایش قیمت (2/ 66)، میزان فروش محصولات این گروه افزایش محسوسی داشته (7/ 64) که شاید بتوان یک دلیل آن را بر اساس روال هرسال نزدیک شدن به بازار شب عید و رونق معاملات در برخی کالاها از جمله لوازم‌خانگی دانست. دلیل دیگر را باید طرح دولت برای شناسه‌دار کردن کالاهای این گروه برای مبارزه با قاچاق از 16 بهمن‌ماه دانست.
همچنین از شنبه ۲۶ بهمن ۹۸ عرضه لوازم‌خانگی فاقد شناسه کالا و بدون رسید اتحادیه در مورد کالاهای فاقد شناسه ممنوع شده و لوازم‌خانگی فاقد شناسه کالا، قاچاق محسوب می‌شود. شاید بتوان افزایش فروش این گروه با عدد شاخص (7/ 64) باوجود افزایش قیمت محصولات را ناشی از این تمهید دولت دانست.
صنایع کانی غیرفلزی: شامخ کل گروه کانی‌های غیرفلزی در بهمن‌ماه (9/ 49) به دست آمده است که حکایت از ثبات وضعیت این صنعت نسبت به ماه قبل دارد.
ماه گذشته این صنعت بیشترین افت وضعیت ماهانه نسبت به ماه قبل را از ابتدای سال جاری تجربه کرده بود (3/ 39). شامخ دی‌ماه سال گذشته نیز چنین کاهش شدیدی را در دی‌ماه نسبت به آذرماه ثبت کرده است.
این عملکرد در طول دوره سنجش شامخ نشان از تعدیلات فصلی این صنعت در زمستان دارد. ازآنجاکه عمده محصولات گروه کانی‌های غیرفلزی در بخش راه و ساختمان به مصرف می‌رسند، افت ساخت‌وساز در فصل سرما منجر به کاهش تقاضای محصولات تولیدی این صنعت در زمستان شده و پس از افت شدید دی‌ماه، شاهد عدم بهبود این وضعیت در بهمن نسبت به ماه قبل هستیم.
کاهش فروش محصول در بهمن‌ماه نسبت به دی‌ماه (1/ 42) هرچند کم است اما در ادامه همان روند فصلی بوده است.
همچنین پس از افت شدید میزان تولید محصولات این گروه در دی نسبت به ماه قبل (8/ 27) در بهمن نیز شاهد کاهش اندک تولید محصول نسبت به ماه قبل هستیم (7/ 44) که کمترین عدد در بین صنایع مختلف در شامخ بهمن‌ماه است.
این صنعت در بهمن‌ماه شاهد افزایش سفارش‌های جدید (6/ 52) بوده که می‌تواند نشانه‌ای از آماده شدن این صنعت برای ورود به نیمه گرم سال و رشد فصلی مورد انتظار و همچنین رونق هرساله اسفندماه باشد. کاهش فروش محصولات در این ماه نسبت به ماه گذشته (1/ 42) هرچند از کاهش شدید ماه گذشته نسبت به آذرماه کمتر است اما کمترین عدد در بین صنایع مختلف است که نشان از شرایط دشوار این صنعت در زمستان دارد.
همچنین این صنعت در بازارهای خارجی خود شاهد کاهش اندکی در صادرات محصولات این صنعت در بهمن‌ماه نسبت به دی‌ماه بوده است (4/ 47). البته با توجه به ماهیت محصولات گروه کانی‌های غیرفلزی بازارهای هدف خارجی این محصولات عمدتا کشورهای منطقه و همسایه است که متاثر از شرایط سیاسی خاورمیانه است.
صنایع فلزی: شامخ کل صنایع فلزی در بهمن‌ماه رقم 54 گزارش شده است که نشان از تغییرات اندک مثبت در شرایط کلی این صنعت دارد.
مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی مولفه‌های اثرگذار بر شامخ کل هستند که به نسبت ماه قبل بهبود یافته‌اند.
از دیگر مولفه‌های اثرگذار بر شامخ کل موجودی مواد اولیه است که همانند ماه‌های گذشته کاهشی گزارش شده است.
به‌طورکلی از آذرماه سال 1397 مولفه موجودی مواد اولیه در دامنه 30 تا 51 گزارش شده به‌گونه‌ای که کمترین میزان این مولفه آذرماه 1398 (4/ 30) و بیشترین میزان این مولفه در آذرماه سال جاری (83/ 50) ثبت شده است.
دلیل این امر می‌تواند از یکسو افزایش قیمت مواد اولیه و از سوی دیگر تصمیمات فعالان این حوزه برای کاهش تولیدات خود در ماه آتی و درنتیجه به تعویق انداختن خرید مواد اولیه باشد.
مشکل تامین و قیمت بالای تامین مواد اولیه به‌واسطه عمق و طولانی شدن آن به یک مشکل بحرانی در صنایع فلزی تبدیل شده است. به‌طورکلی، فعالان این حوزه از آذرماه سال 1397 به‌غیر از چهار ماه همواره قیمت مواد اولیه را به نسبت ماه قبل افزایشی گزارش کرده‌اند.
اما این نخستین بار است که این مولفه در گزارش شامخ رقم بالای 8/ 91 را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد همانند آنچه در سایر بازارها رخ داده است کاهش تولیدات و صادرات مواد اولیه صنایع چینی سبب افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی صنایع فلزی شده‌اند.
صنایع غذایی: شامخ کل صنایع غذایی در این ماه اندکی بهبود (5/ 52) را نشان می‌دهد، که با توجه به ضریب اهمیت صنایع غذایی (17/ 0) که دومین ضریب اهمیت را در کل صنایع دارد بنابراین بهبود آن، تاثیر مثبتی در بهبود شامخ کل خواهد داشت.
افزایش میزان سفارش‌های جدید (4/ 57) و افزایش سرعت انجام و تحویل سفارش‌های (6/ 60) سبب بهبود وضعیت این شاخص در ماه بهمن شده است. از سوی دیگر مقدار تولید محصولات (9/ 48) و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (9/ 48) کاهش اندکی در این ماه داشته است.
تنها موجودی مواد اولیه (5/ 41) کاهش محسوسی داشته که با توجه به افزایش قیمت خرید مواد اولیه (7/ 77) این مورد منطقی به نظر می‌رسد. با توجه به روند موجودی مواد اولیه در طول سال 98 که همواره رو به کاهش ارزیابی شده احتمال می‌رود این کمبود بر کاهش تولید محصول نیز موثر باشد.
نکته جالب‌توجه آن است که در ماه بهمن، تولیدکنندگان این صنف با افزایش فروش محصولات نیز مواجه بودند. میزان فروش محصولات در سال 98 به‌غیر از ماه اردیبهشت همواره کاهشی عنوان شده است.
عدد شاخص فروش محصولات غذایی در بهمن‌ماه 4/ 57 بوده که بالاترین عدد این شاخص در طول سال 98 است. افزایش محسوس فروش محصولات از یکسو و افزایش میزان سفارش و سرعت تحویل آن از سوی دیگر نشان از رونق صنایع غذایی در ماه‌های رو به سال جدید دارد.
احتمال می‌رود یک دلیل این رونق افزایش خرید به دلیل هراس از افزایش قیمت یا کمبود کالاها در ماه اسفند و شب عید باشد. البته کاهش قیمت محصولات تولیدی با عدد شامخ (9/ 47) هم احتمالا بر افزایش فروش بی‌تاثیر نبوده است.
یک نکته عجیب اما عدد شامخ انتظارات تولید در ماه آینده است (3/ 38) که با توجه به روند کلی سال 98 که همواره مثبت و رو به رشد ارزیابی شده بود به شکل معناداری پایین است.
موضوع زمانی پیچیده‌تر می‌شود که میزان سفارش‌های جدید هم در این ماه افزایش داشته است. احتمال می‌رود به دلیل شیوع ویروس کرونا در ایران تولیدکنندگان پیش‌بینی مثبتی از بازار ماه اسفند نداشته باشند.
صنایع شیمیایی: شامخ کل گروه صنایع شیمیایی نشان از رونق این صنعت در بهمن‌ماه 98 نسبت به ماه گذشته دارد (3/ 59). با توجه به آنکه مواد اولیه صنایع شیمیایی عمدتا بر پایه محصولات و مشتقات نفتی است و محصولات نفتی در بهمن 98 با افزایش قیمت روبه رو بوده، قیمت خرید مواد اولیه این صنعت نیز نسبت به ماه قبل از افزایش قابل‌ملاحظه‌ای برخوردار بوده است (2/ 78).
به دنبال افزایش قیمت خرید مواد اولیه صنایع شیمیایی در بهمن، موجودی این مواد کاهش (6/ 43) و قیمت محصولات تولیدی صنایع شیمیایی در مقایسه با ماه قبل بیشتر شد (60). انتظارات تولید در ماه آینده در فعالان اقتصادی گروه صنایع شیمیایی نیز مثبت ارزیابی شده است (1/ 59) که می‌تواند متاثر از افزایش تولید و فروش محصولات این صنعت در سه ماه اخیر باشد. این صنعت با ضریب اهمیت 15/ 0 (از یک) در شامخ کل، سومین ضریب بالا را بعد از صنایع فلزی و صنایع غذایی دارد، به همین دلیل بهبود شامخ این صنعت در محاسبه شامخ کل بهمن‌ماه، تاثیر قابل‌توجهی داشته است.
چوب کاغذ و مبلمان: وضعیت کلی صنایع چوب و مبلمان در بهمن‌ماه با عدد شامخ 69/ 60 نسبت به ماه قبل مساعد ارزیابی شده است. افزایش میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (با عدد شامخ 67/ 66) افزایش سرعت انجام و تحویل سفارش (با عدد شامخ 89/ 63) و افزایش میزان سفارش‌های جدید و مقدار تولید محصولات (هر دو با عدد شامخ 11/ 61) از عمده‌ترین دلایل این بهبود بوده‌اند.
در صنعت چوب، کاغذ و مبلمان نیز مانند بسیاری از صنایع دیگر از یکسو شاهد کاهش موجودی مواد اولیه (با عدد شامخ 67/ 41) و کاهش موجودی محصول (با عدد شامخ 33/ 33) و از سوی دیگر شاهد افزایش قیمت خرید مواد اولیه (با عدد شامخ 33/ 83) هستیم. انتظار می‌رود این افزایش قیمت مواد اولیه، در ماه‌های آینده اثر خود را بر بازار بگذارد.
اگرچه در همین ماه نیز قیمت محصولات تولید شده (با عدد شامخ 56/ 55) مقداری افزایش یافته است. اما به نظر می‌رسد انتظارات تورمی و روند افزایشی قیمت ارز، در کنار افزایش میزان تقاضا در دو ماه پایانی سال، سبب افزایش بیشتر قیمت‌ها شود.
وسایل نقلیه و قطعات وابسته: شامخ کل ماهانه صنعت وسایل نقلیه و قطعات وابسته در بهمن‌ماه رقم 2/ 55 گزارش شده است.
این رقم گرچه حاکی از مشاهده بهبود در این صنعت است ولی با در نظر گرفتن رقم شامخ کل دی‌ماه شاهد کاهش شدت بهبود در این صنعت به نسبت ماه قبل هستیم. رقم شامخ کل صنعت وسایل نقلیه و قطعات وابسته در دی‌ماه همانند آذرماه نزدیک به 70 گزارش شده بود.
این رقم نه‌تنها بالاترین رقم شامخ کسب شده در این صنعت طی یک سال گذشته بود بلکه بالاترین میزان این شاخص در بین سایر صنایع گزارش شده در دی‌ماه نیز بود.
بر اساس آمار شامخ، مقدار تولید در بهمن‌ماه نسبت به ماه قبل افزایش (2/ 53)، میزان سفارش‌های جدید بهبودیافته (5/ 56) و موجودی مواد اولیه بدون تغییر و میزان استخدام نیروی کار شاهد افزایش (8/ 54) هستیم.
البته باید به این نکته توجه داشت که در این صنعت شدت بهبود شامخ کل کم شده و شاهد کاهش شدت بهبود دو مولفه مقدار تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید به نسبت ماه قبل نیز هستیم. کاهش قابل‌توجه مولفه انتظارات تولید در ماه آتی این صنعت به نسبت ماه قبل (رقم شامخ 5/ 43) نیز حاکی از نگرانی فعالان این صنعت نسبت به روزهای پیش رو است.
برای گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته این برای نخستین بار از ابتدای سنجش شامخ است که فعالان اقتصادی این صنعت نسبت به وضعیت ماه آتی خوش‌بین نبوده و انتظار بدتر شدن وضعیت ولو اندک را دارند. به نظر می‌رسد، مواردی نظیر به تعویق افتادن پرداخت تسهیلات از طریق بانک مرکزی به خودروسازان برای پرداخت مطالبات قطعه‌سازان و بدهی خودروسازان به بانک‌ها در کنار شیوع کرونا در چین سبب افت واردات قطعات چینی خودرو (چین از صادرکنندگان اصلی قطعات خودروی مواد اولیه این صنعت به ایران است) شده است.
پوشاک و چرم:
وضعیت صنعت پوشاک و چرم با عدد شامخ 69/ 67در بهمن‌ماه مساعد ارزیابی شده است. افزایش میزان تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید (هر دو با عدد شامخ 08/ 73)، افزایش میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (با عدد شامخ 23/ 69) و افزایش سرعت انجام و تحویل سفارش (با عدد شامخ 38/ 65) از عمده دلایل این بهبود محسوب می‌شود.
نکته قابل‌توجه در وضعیت این صنعت، کاهش موجودی مواد اولیه (با عدد شامخ 46/ 38) به موازات کاهش چشمگیر موجودی محصول (با عدد 92/ 26) و نیز افزایش بسیار زیاد قیمت مواد اولیه (با عدد شامخ 31/ 92) است.
به نظر می‌رسد نزدیک شدن به ماه پایانی سال و افزایش تقاضای مربوط به آغاز سال جدید، علاوه بر افزایش نیاز تولیدکنندگان به استخدام نیروی انسانی، موجبات افزایش میزان فروش محصولات (با عدد شامخ 77/ 80) و نیز کاهش موجودی مواد اولیه و موجودی محصول را فراهم آورده است.
علاوه بر این، افزایش میزان تولید می‌تواند تا حدی نشان‌دهنده آماده شدن تولیدکنندگان برای پاسخگویی به تقاضای نوروزی در ماه آینده نیز باشد. در واقع نزدیک شدن به نوروز، فرصتی بی‌بدیل برای تولیدکنندگان پوشاک است تا بتوانند محصولات خود را به فروش برسانند.
تلاش تولیدکنندگان برای بهره‌برداری حداکثر از شرایط حاکم بر بازار در این ماه باعث شده با وجود افزایش شدید در قیمت مواد اولیه، فروش خود را به لطف استفاده از مواد اولیه خریداری شده در ماه‌های گذشته حفظ و تنها افزایش بسیار اندک و نامحسوسی را در قیمت محصولات خود اعمال کنند.
