مهندس امیرمسعود بزرگیان- مدیرعامل شرکت مهندسی بازرگانی ژینا تکس- در مورد ظرفیت تولید منسوجات نبافته در کشور گفت: علی‌رغم مزیت‌های فراوان نسبی منسوجات نبافته کشور، طی بیست سال گذشته به دلایل مختلف، سرمایه‌گذاری و توجه لازم از سمت مسئولین امر و سیاستگذاران اتفاق نیفتاده است.
به گزارش سرویس خبر و گزارش نساجی امروز، وی افزود: در مقایسه با کشورهای دیگر مانند ترکیه، عربستان، هند، چین و ... سرمایه‌گذاری چندانی در حوزه منسوجات بی‌بافت و منسوجات فنی صورت نگرفته است. کشور ما از نظر مزیت‌های صنعتی و فنی در تولید منسوجات بی‌بافت در مقام مقایسه با کشوری مانند ترکیه از شرایط به مراتب بهتری در زمینه دسترسی به مواد اولیه، نهاده‌های تولید صنعتی مانند نیروی انسانی، برق و ... برخوراست ترکیه برای تهیه مواد پتروشیمی یا الیاف پلی‌استریا نیازمند واردات است، (حتی یکی از مقاصد مواد پلیمری و الیاف پلی‌استر صادراتی ایران، ترکیه می‌باشد) اما با این اوصاف سرمایه‌گذاری ترکیه در زمینه تولید منسوجات بی‌بافت، چندین برابر ایرانبوده و این به‌عنوان یکی از مراکز قابل توجه تولید منسوجات بی‌بافت در منطقه مطرح می باشد. طبق آمارهای رسمی ترکیه در زمینه ظرفیت تولید منسوجات بی‌بافت طی سالهای 2009 تا 2014 ، دوبرابر شده و طی سالهای 2014 تا 2019 مجدداً این حجم تولید رشد 100 درصدی را تجربه کرده است و کماکان آهنگ رشدصنعت منسوج نبافته در ترکیه چندین برابر کشور ماست.
وی ادامه داد: امروز در منطقه با کشوری همچون عربستان صعودی مواجهیم که مزیت خاصی غیر از مواد پتروشیمی برای تولید منسوجات بی‌بافت ومنسوجات فنی ندارد اما تولید این کشور رقم بسیار بالایی را به خود اختصاص میدهد و کل منسوجات بی‌بافت تولیدی عربستان با جمعیتی حدود یک سوم کشور ما معادل کل آن چیزی است که در کشور وسیع و پهناور ایران تولید می گردد.
به گفته مهندس بزرگیان، نیازهای جهانی به منسوجات بی‌بافت طی 50 سال گذشته همواره رشد بسیار بالایی داشته و تولید منسوجات بی‌بافت در تمام کشورها روند صعودی خود را با شناب طی کرده، حتی درکشورهای پیشرفته صنعتی که به دلیل هزینه‌های تولید بالا برای منسوجات در آن مناطق به طور معمول علاقه ای به توسعه منسوجات وجود ندارد ،با توجه به سودآوری و ارزش افزوده صنعت منسوجات فنی و بی بی‌بافت ها همچنان در کشورهای اروپایی، آمریکا و ژاپن مورد توجه سرمایه گذاران می باشد.
وی تأکید کرد: اگر به طور متوسط در صنعت منسوجات بی‌بافت رشد حدود 6-7 درصدی برای کل دنیا در نظر بگیریم؛ میزان رشد کشورهای در حال توسعه و کشورهای آسیایی شاید حدود 10 درصد باشد و سهم کشورهای پیشرفته مانند آلمان، آمریکا، ژاپن و ... حدود 3-4 درصد است و طبق برآوردها در سالهای آینده هم این رشد حفظ خواهد شد.
مدیرعامل ژینا تکس، بازار منسوجات بی‌بافت را بازاری افزایشی و سودآور توصیف کرد و گفت: متأسفانه در کشور ما به دلیل سیاست‌های نادرست سالهای گذشته مانند خروج تولید منسوجات بی‌بافت از فهرست اولویت‌های وزارت صنعت بین سالهای دهه هشتاد و اوایل دهه 90 ، ومحدودیت های تحریمی باعث بروز مشکلاتی در سرمایه‌گذاری و حجم ظرفیت تولید این بخش از نساجی شده است، حتی بدون در نظرگرفتن پاندمی کرونا هم منسوجات بی‌بافت در کشور به رشد لازم دست نیافته است و قطعا بازارمنسوجات بی بافت در آینده با توجه به نیازهای جدید و تغییر سبک زندگی متاثر از ویروس کرونا و تبعات بعد از عبور آن، آسیب های مربوط به عدم توسعه مناسب این صنعت را بیشتر حس خواهد کرد.
مهندس بزرگیان اظهار داشت: در تقسیم‌بندی کاربردهای مختلف منسوجات بی‌بافت، کاربردهای پزشکی و بیمارستانی شاید 5 درصد از سبد کل منسوجات بی‌بافت را تشکیل میدهد.
وی اذعان داشت: در حوزه تولید مواد اولیه پوشک، نوار بهداشتی و دایپر ضعف‌های بسیاری داریم، انحصار پدید امده در این صنعت در کنار عدم سرمایه گذاری مناسب در راه اندازی خطوط با کیفیت بالا و تکنولوژی روز، قیمت تمام شده و بازار این محصولات در کشور را نسبت به قیمت‌های جهانی بسیار این اقلام گران کرده و قدرت رقابت تولیدگندگان محصولات تولیدی از انواع منسوج نبافته را نسبت به رقبای خارجی در بازارهای داخلی و منطقه ای به صورت منفی تحت تاثیر قرار میدهد. اعمال مقرارات بازرگانی و سیاست های تعرفه ای در کشور به جای اینکه به صورت کلان نگاهی فراگیر به توسعه صنعت، اشتغال و ثروت آفرینی در این صنعت داشته باشد به نوعی تحت فشار شرکت های خاص برای استمرار انحصار غیر موجه و رانت های ویژه نقش آفرینی می کند.
در حال حاضر نیازمند ورود واحدهای متعدد و متنوع به حوزه تولید منسوجات بی‌بافتی هستیم که بتواند انواع مواد اولیه مورد نیاز در صنعت تولید پوشک، تجهیزات بیمارستانی، ماسک های تنفسی، صنعت چرم مصنوعی، صنعت خودرو، کاربردهای ژئوتکستایل، کشاورزی ، مصارف خانگی و ..... را تأمین کند. در حال حاضر و با توجه به اولویت‌ها و ضرورت‌های مقابله با کرونا، بخش عمده‌ای از تولیدات واحدهای منسوج نبافته موجود که عمدتا در کاربردهای دیگر مورد مصرف قرار می‌گرفت برای تامین نیازهای ضروری مقابله با کرونا اختصاص پیدا کرده است. با رشد ناگهانی این مصارف در دنیا صادرکنندگان جهانی هم تمایلی به صادرات محصول خود به ایران نداشته یا قیمت بالایی برای محصولاتشان طلب می کنند اختصاص حجم بالایی از این تولیدات برای تولید انواع ماسک و البسه بیمارستانی و تجهیزات پزشکی ( که بسیاری از ان استاندارد و کیفیت لازم برای این کاربرد را هم ندارند) می تواند مشکلات واحدهای تبدیلی منسوجات بی بافت را برای تامین مواد اولیه مصرفی تشدید نماید.
بنابر اعلام این صنعتگر نساجی، طبق آمار تا پیش از شیوع بیماری کرونا، ظرفیت تولید سالیانه ماسک در کشور ما حدود 200 میلیون قطعه بود که معمولاً بالغ بر110-120 میلیون قطعه در سال تولید می‌شد، با واردات ماسک‌های ارزان‌قیمت و بی‌کیفیت چینی نیز روبرو بودیم، ماسک‌های تخصصی مانند N95 که تولید داخلی نداشت و برحسب نیاز برخی نهادها و ارگان‌های خاص وارد می‌شد. با شیوع کرونا، از تولید روزانه یک میلیون و 200 قطعه ماسک توسط واحدهای صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری در کشور سخن گفته میشود و یکی از شرکت‌ها ادعای تولید روزانه سه میلیون قطعه ماسک را مطرح کرده( البته هنوز پروانه بهره‌برداری برای آن صادر نشده است). در مجموع می‌توان گفت حدود 4 میلیون قطعه ماسک در کشور در حال تولید است.
وی ادامه داد: وقتی تولید روزانه 4 میلیون قطعه ماسک با مصرف سالانه حدود 200 میلیون قطعه ماسک در سال گذشته را مورد مقایسه قرار می‌دهیم، متوجه خواهیم شد که ظرفیت اسمی معمول کشور چندین برابر افزایش پیدا کرده است که نشان از تلاش خوب فعالین این صنعت و ظرفیت های بالای کشور بوده است. از گوشه و کنار هم شنیده میشود که واحدهای جدیدی برای تولید ماسک در حال راه‌اندازی هستند؛ با توجه به توصیه‌های اکید سازمان بهداشت جهانی مبنی بر استفاده از ماسک برای مقابله با کرونا، مسئولان کشور ما مترصد تأمین ذخایر کافی برای ماسک هستند تا اجباری بودن استفاده از ماسک در اماکن عمومی، معابر، خیابان‌ها، مراکز تجمع افراد و ... را اعلام نمایند که این امر مستلزم تولید بیشتر ماسک است. به دلیل اینکه تولید ماسک برای مقابله با ویروس کرونا به اندازه‌لازم وجود ندارد و قیمت تمام شده ماسک برای مصرف‌کننده عادی در کشور بالاست، کسی از لزوم تعویض سریع ماسک های تنفسی در رسانه های رسمی سخنی به میان نمی آورد که مهم‌ترین دلیل آن ناکافی بودن ذخایر تولید ماسک و قیمت بالای ماسک برای مصرف‌کنندگان می باشد.
به گفته مهندس بزرگیان، اگر مسئولان بخواهند استفاده از ماسک در معابر و خیابان‌ها ا اجباری اعلام کنند، برآوردها نشان میدهد که روزانه به حدود 50 میلیون قطعه ماسک مورد نیاز است؛ به‌عبارت بهتر در این شرایط مصرف سرانه 25 میلیون خانوار ایرانی در روز را کارشناسان دو عدد ماسک در روز برآورد می‌کنند و معنی آن 50 میلیون قطعه ماسک، حدود 12 برابر ظرفیت فعلی تولید ماسک در کشور است.
وی میزان مصرف ماسک در کشور را حدود 5 تا 10 میلیون قطعه در روز اعلام کرد و افزود: نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان تولید ماسک در آینده داشت و منوط به تصمیم‌گیری دولت جهت اجباری شدن استفاده از این محصول است اما نکته مشخص اینکه پس از اتمام کرونا، میزان مصرف ماسک به همین اندازه نخواهد بود و سرمایه‌گذارانی که امروز می‌خواهند واحد تولید ماسک راه‌اندازی نمایند، باید بسیار محتاطانه در این حوزه گام بردارند و مسائل مربوط به بازار فروش در آینده را لحاظ نمایند. شرایط بعد از کرونا هرچند به میزان مصرف کم حدود 200 میلیون قطعه در سال بر تخواهد گشت و احتمالا چند برابر مصرف ماسک در سالهای گذشته خواهد بود، حتی پس از فروکش کردن کرونا به دلیل آشنایی مردم با فرهنگ استفاده از ماسک و اطلاع آنان در مورد تفاوت ماسک‌های مختلف ( پزشکی، چندلایه، N95 ،N99و ...) میزان مصرف ماسک بالا خواهد ماند زیرا به خوبی دریافته‌اند در آینده می‌توانند از ماسک‌های با بازدهی بالا در مقابله با آلودگی هوا استفاده کنند؛ همین موضوع احتمال مصرف سرانه ماسک نسبت به سالهای گذشته را افزایش میدهد اما به طور قطع پس از کرونا، برای بسیاری از ظرفیت‌های جدید تولید ماسک، مشتری نخواهیم داشت لذا سرمایه‌گذاری‌های جدید مستلزم دقت و توجه بیشتر است.
این فعال صنعت نساجی در ادامه ابراز داشت: در سیستم سنتی تولید ماسک که همچنان حرف اول را در دنیا و کشور می‌زند، باید لایه‌های ملت بلون را به‌عنوان حداقل و کف کیفیتی ماسک در نظر بگیریم؛ به عبارت دیگر اگر ماسکی دارای لایه ملت بلون نباشد، عملاً این ماسک با لایه‌های اسپان باند امکان بدام انداختن هیچ‌یک از انواع ویروس‌ها و باکتری‌ها را نخواهد داشت و تنها عاملی که در ماسک‌های تنفسی نقش فیلتر موثر (یا نسبتاً موثر) را در برابر بیماری‌ها ایفا می کند؛ لایه ملت بلون است معمولا این لایه‌ها در ساختار ماسک‌های سه لایه (موسوم به ماسک‌های جراحی) می‌توانند ایمنی مصرف‌کننده در مقابل باکتری و ویروس را تا 80 درصد ایجاد نمایند برای این کار بایستی در میان یکی از سه لایه تولید ماسک، ملت بلون با حداقل گرماژ مورد نظر وجود داشته باشد (حدود 20 گرم) که بتواند حداقل نیاز استاندارد برای جلوگیری از ورود ویروس و باکتری را تأمین کند.
مدیرعامل ژیناتکس ضمن بیان این مطلب که معمولاً در تولید ماسک‌های چهار یا پنج لایه ، حداقل دو لایه ملت بلون می‌بایست مورد استفاده قرار گیرد؛ خاطرنشان کرد: زمانی که از تولید ملت بلون در تولید ماسک سخن می‌گوییم، منظور ملت بلون دارای خاصیت فیلتری است که اولاً از لحاظ گرماژ و ثانیاً از جهت متوسط ظرافت الیاف متشکله به گونه‌ای باشد که خواص فیلتری لازم برای جلوگیری و به دام انداختن ویروس و باکتری را داشته باشد؛ به عبارت دیگر انتظاری که ما از ظرافت الیاف برای ملت بلون موثر در تولید ماسک‌های جراحی، پزشکی و N95 مت بلون هایی است که ظرافت الیاف آنها حدود 5/0 تا1/0 دنیر باشد و اگر ملت بلون‌های تولیدی دارای ظرافت متوسط الیاف بیش از اینها باشد، به همان نسبتی که ظرافت الیاف آنها ضخیم‌تر میشود؛ میزان کارآیی آنها در برابر ویروس و باکتری کاهش پیدا می‌کند.
وی اذعان داشت: تولید ماسک‌های N95 مستلزم استفاده از ملت بلون‌های استاندارد با ظراف الیاف در حد نیم تا یک میکرون است؛ ضمن اینکه ملت بلون تولیدی در عرضه ماسک‌های با راندمان بالا، علاوه بر اینکه باید الیاف متشکله آنها دارای ظرافت حدود 5/0 دنیری باشد، نیازمند تکمیل‌های خاص الکترواستاتیک نیز می‌باشد تا با استفاده از این خاصیت، بتواند به دام انداختن ویروس و باکتری را تسریع نمایند. در مجموع می‌توان گفت تولید ماسک‌های N95 و مشابه آن با تولید ملت بلون‌های معمول ساخت ایران حتی اگر ظرافت‌های لازم را داشته باشد امکان‌پذیر نخواهد بود.
مهندس بزرگیان تصریح کرد: در دنیای علم امروز مت بلون با توجه به نیاز فراگیر تمام کشورها نسبت به تولید ماسک‌های تنفسی برای مقابله با ویروس کرونا به‌عنوان «طلای سپید» شناخته میشود اما در کشور ما متأسفانه حجم تولید ملت بلون مانند سایر شاخه‌های منسوجات نبافته به اندازه نیاز کشور نبوده و نیست و ملت بلون‌های تولید داخل که توسط دو شرکت ارائه می‌شوند، بنابر مشتریان فراوانی که دارند و کنترلی بر کیفیت محصولات خروجی آنها وجود ندارد، متوسط دنیر آنها معمولاً بالاست، مشاهده میشود واحدهای تولید ماسک از ملت بلون‌هایی استفاده می‌کنند که از استاندارد لازم از نظر گرماژ بسیار سبک‌تر هستند. وقتی به ساختار ملت بلون‌های تولیدی در بازار ایران توجه می‌کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که متأسفانه برای افزایش حجم تولید، ملت بلون‌هایی با الیاف ضخیم‌تر تولید میشود تا در این بازار منافع بیشتری کسب کنند در حالی‌که چنین مت بلون‌هایی از نظر کیفیت می‌تواند اثرات مخربی را بر کیفیت و کارایی انواع ماسک های تنفسی داشته باشد و تولید ماسک‌های N95 به صورت مطلق با مت بلون‌های تولید داخل، امکان‌پذیر نیست در حالی‌که این روزها شاهد افزایش نجومی و غیرمنطقی قیمت ملت بلون هستیم که باید در این زمینه تولیدکنندگان دقت کنند.
وی متذکر شد: نکته‌ای که می‌تواند جایگزین خوبی برای تولید مت بلون در کشور باشد؛ تکنولوژی جدیدی است که توسط شرکت‌های دانش بنیان جدید در کشور معرفی شده‌است ؛ و آن پوشش دهی الیاف نانو به روی لایه‌های منسوج نبافته به‌عنوان جایگزین بسیار خوب لایه‌های ملت بلون است. در واقع با درصد اندکی از الیاف نانو می‌توان به کیفیت لازم برای تولید ماسک‌های پزشکی معمولی سه لایه رسید، با پوشش‌دهی و ضخامت کمی بیشتر الیاف نانو روی لایه‌های اسپان باند می‌توان لایه‌هایی را تولید کرد که جایگزین بسیار خوبی برای ملت بلون های استاندارد برای تولید ماسک‌های N95 باشد.
خوشبختانه در این حوزه کشور ما، تکنولوژی‌های قابل توجهی معرفی کرده که مورد استقبال سازندگان معتبر و بین‌المللی دنیا قرار گرفته و چه بسا بهترین روش برای جایگزینی این قبیل نیاز، توسعه و توجه بیشتر به روش الکترو اسپینینگ است. بسیاری از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جدید نساجی در این حوزه کار کرده‌اند و یکی از کاربردهای موفق الکترو اسپینینگ‌های نانو در حوزه تولید ماسک است که ورود موفقی به صنعت داشته و در حال خدمت‌رسانی به کشور است.
مهندس بزرگیان در ادامه این گفت‌وگو پیرامون توجیه اقتصادی صادرات اقلام بهداشتی (مرتبط با صنایع نساجی) گفت: تأمین نیازهای اولیه کشور در اولویت نخست قرار دارد اما نکته اینجاست که صادرات به بازارهای جهانی یکی از بهترین روش‌ها برای تولید محصولات استاندارد و باکیفیت در داخل، آموزش و ارتقای سطح کیفی تولیدکنندگان است که از این طریق در نهایت بر سلامت و بهداشت مردم موثر خواهد بود.
مدیرعامل ژیناتکس ضمن اشاره به این مطلب که باید میزان نیازهای داخلی کشور نسبت به اقلام پزشکی توسط مسئولان مرتبط رصد شود، افزود: بهتر است با رصد میزان نیاز داخل برای تامین منافع تولیدکنندگان به محض فراهم شدن نیازهای داخل در هر نوع محصولی مجوز صادرات را صادر نمایند تا تولیدکنندگان داخلی در این ایام که تقاضای جهانی بالایی برای منسوجات پزشکی و در تمام دنیا وجود دارد جا پای خود را در صادرات محصولاتشان پیدا کنند. قطعاً این توانمندی و مزیت در صنعتگران ایرانی وجود دارد که تأمین‌کننده بخشی از تجهیزات پزشکی مانند گان‌های جراحی، گان‌های استریل، پک‌های بیمارستانی، کاورال‌های ایزوله و ... باشند.
وی اضافه کرد: بهره‌گیری از مزیت‌های مذکور و یافتن بازارهای جدید، همواره هزینه‌های خاص خود را دارد و یکی از اقدامات موثر در این زمینه صادرات بخشی از تجهیزات پزشکی مورد نیاز سایر کشورهاست.
مهندس بزرگیان در مورد تبعات شیوع کرونا بر صنعت نساجی گفت: به جز بخش کوچکی از صنایع نساجی ایران و جهان که (به طور مستقیم یا غیرمستقیم) با تولید تجهیزات پزشکی و موارد مورد نیاز برای مقابله با کرونا سروکار دارند و رشد و رونق اندکی را تجربه کردند؛ سایر بخش‌های نساجی به دلیل شیوع کرونا با کاهش رشد و رکود مواجه شده اند و تولیدکنندگان داخلی و خارجی بخشی از بازار فروش خود را از دست خواهند داد و این موضوع برای کشور ما در کنار سایر مشکلات و چالش‌های پیشین مانند تحریم‌ها قرار می‌گیرد.
وی ابراز داشت: اتفاقی که این روزها در زمینه مبارزه با ویروس کرونا شاهد هستیم؛ از دیدگاه فعالان صنایع نساجی می‌تواند به‌عنوان یک فرصت بزرگ دیده شود. امروز شاهدیم منسوجات بی‌بافت و منسوجات فنی کاربردهای وسیع پزشکی و بهداشتی در مقابله با کرونا دارد، منسوجات فنی و لایه های بی بافت می‌تواند در کاربردهای متنوع موردنیاز کشور مانند آلودگی هوا، تصفیه آب و... کاربرد داشته باشد؛ بنابراین می‌توان گفت منسوجات فنی و منسوجات بی‌بافت به‌عنوان یکی از رشته‌های تخصصی باید کاربردهای خاص خود را در شاخه‌های مختلف صنعت و ابعاد مختلف زندگی مردم ایفا کند. این صنعت می‌تواند بازده و سطح زندگی مردم را ارتقاء دهد.
این فعال صنعت نساجی یادآور شد: امروز بسیاری از صنایع کشور مانند خودرو سازی، ساختمان‌سازی، راه‌سازی، سدسازی، کشاورزی، بهداشت و .... نیازمند بهره‌گیری از خدمات فنی و تخصصی توسط فعالان صنعت نساجی جهت تأمین نیازهای خود هستند که این امر رشد و توسعه صنایع نساجی و ارتقای بهره‌وری سایر صنایع را به دنبال خواهد داشت.
به اعتقاد وی، منسوجات فنی و بی‌بافت راهی است که می‌تواند آینده صنعت نساجی را تأمین کند و ارزش افزوده ایجاد شده توسط این حوزه‌ها برای صنعت نساجی متداول، بسیار بالاتر خواهد بود؛ کما اینکه کشورهای پیشرفته صنعتی و علمی عمدتاً بر این حوزه‌ها تمرکز می‌کنند که با توجه به جوانان مشتاق و حجم بالای مراکز دانشگاهی فعال ، جهت‌گیری در زمینه‌های مذکور بسیار موثر و راهگشا خواهد بود.