کشورهای درحال توسعه و چالش پیرامون نساجی و پوشاک دردوران کرونا

مترجم: تهمینه مولانا

به گزارش سرویس اطلاع‌رسانی نساجی امروز، با وجودعدم شفافیت درخصوص شرایط اپیدمیولوژی واقتصادی؛ پس ارزیابی مدت زمان و میزان وخامت همه گیری به نظرناممکن می رسد. 

درهرحال پیش بینی های اخیرحاکی ازاین است که؛ حجم تجارت بین 13 تا 32 درصد تاپایان سال 2020 کاهش پیدا می کند(WTO)، رشد سراسری تا منفی 3 درصد (IMF) محتمل است و البته سناریوهای دیگری همانند بازگشت به میانگین نرخ رشد 3 درصد، بعد از 2022 تا سقوط نرخ رشد تا 17 درصد تا سال 2024، نیزمطرح هستند. 

صنایعی که عملیاتشان جهانی تراست یا بر واردات مواداولیه ازچین متکی هستند دراثرهمه گیری کرونا، اختلال مشخص تری درزنجیره تامین پدید آمده است. این موضوع به خصوص درحوزه ی ابزاردقیق، ماشین آلات، خودروسازی وتجهیزات ارتباطی نمایان بوده است. هرچند صنعت مد را غیرضروری فرض کنیم، این صنعت نیزبا مخاطرات قابل توجهی روبه روشده است. به این معنا که مصرف کنندگان درقرنطینه می مانند واحتیاجی به محصولات تازه ندارند، درنتیجه بسیاری از کشور های درحال توسعه که نقش تامین کنندگان کالاهای مذکور را دارند دچارچالش های جدی می شوند که دراین جا به آنها می پردازیم.  

تدارکات و زنجیره  تامین صنعت نساجی درکشورهای در حال توسعه 

درسال 2001 چین به سازمان تجارت جهانی پیوست. درآغازسال 2005 موافقتنامه ی سازمان تجارت جهانی برای نساجی و پوشاک (که محدودیت های مربوط به آن که طی یک دوره ی ده ساله به خاتمه می رسید) منقضی گردید وهمین سبب شد تا چین به یکه تاز زنجیره ی ارزش نساجی و پوشاک بدل گردد. 

براساس گزارش کنفرانس توسعه وتجارت سازمان ملل UNCTAD ، مربوط به سال 2005، هردوی این رخدادها سبب ساز انتقال مراکزتولید پوشاک به چین وسایرکشورهای شرق آسیا شدند چراکه هزینه های نیروی کاردراین منطقه بسیاراندک بود. 

سپس دستمزدها درچین تدریجاً بالارفت وکارخانه های چین اقدام به تولید محصولاتی با کیفیت ترنمودند، واین موضوع کشورهایی مثل بنگلادش وپاکستان و ویتنام را برآن داشت تا با دستمزدهای پایین شروع به جلب شرکت هاجهت انتقال پایگاه های تولیدشان-به جای چین- به این مناطق کنند. 

درمقیاس جهانی، چین تامین کننده مهم کالاهای مد باقی مانده(درجدول 1 هم مشخص شده) لیکن مصرف کننده  مهم این صنعت هم شده است. 

جدول 1: 20 کشوربرترصادرکننده کالاهای مد (سهم در صادرات جهانی) 

صادرکنندگان عمده کالاهای مد که صادرات دراین بخش، سهم قابل توجهی ازدرآمد صادراتی رانشان می دهد درجدول 2 نشان داده شده اند. آن کشورآسیایی که بیشترتحت تاثیرشیوع بیماری قرارگرفته بنگلادش می باشد که حدود 85 درصد ازصادراتش حاصل کالاهای مد و پوشاک است. 

جدول 2: 20 کشورصادرکننده کالاهای مد(سهم درصادرات کل کشور)

اصولاً به این صنعت ماهیتی جهانی داده شده وشرکت ها وخرده فروشان لازم است تا کالاها ومواد اولیه را میان شماری ازکشورها حرکت دهند.علاوه برچین، ایالات متحده  امریکا به عنوان یک بازار خرده فروشی شاخص وبرخی کشورهای اروپایی مانند بلژیک، آلمان و فرانسه و انگلستان هم دراین تجارت برجسته عمل می کنند.

به لحاظ دیدگاه لجستیک، حوزه  منسوجات و پوشاک صنایعی حساس- به زمان محسوب می شوند. بی نظمی دربه مقصد رسیدن کالاها می تواند منجربه کاهش یا به صفر رسیدن سود صاحبان کالاها گردد.

 
افزون براین، مجموعه های لباس به سرعت درحال تغییرهستند وذاتاً چرخه ی عمرکوتاهی دارند، جالب اینکه کالاهای مد ازمنظرکوتاه بودن چرخه  عمر، شبیه کالاهای " فاسدشدنی" می باشند وهرکدام فصل خاص خود رابرای ارائه دارند. دراین معنا، لجستیک منسوجات ازجنبه  موجودی، زمان ونحوه ی تحویل دارای اهمیت زیادی است.

شیوه ی ترابری کالاها معمولاً تلفیقی اززمین، هوا و دریا است. با چنین زمینه  لجستیک، بهره گیری ازمدل چندگانه، کلید تضمین سروقت رسیدن خواهدبود. ناگفته نماند که پیشرفت های تجارت الکترونیک کمک چشمگیری به فرآیند ترابری کالاها کرده ومواردی مانند زمان سریع، ظرفیت کنترل مرجوعی کالا، انتقال درحجم بالا، امکان تعیین موقعیت لحظه به لحظه  کالاها برای تولیدکننده وسفارش دهنده راتسهیل نموده است. 

ملاحظات نوظهور مرتبط با Covid-19 ازدیدگاه کشورهای درحال توسعه 

 اختلال درزنجیره تامین: دیدگاه کاهش تقاضا

همه گیری کرونا اول منجربه توقف تولید درچین شد و بعد با تعطیلی فروشگاه ها دراقصی نقاط جهان ادامه یافت. درحال حاضردراروپا وامریکا که دو مقصد اصلی خرده فروشی دنیا محسوب می شوند، هنوزهم سفارشات لغومی گردند واین روند لغوسفارش، نگرانی بسیاری ازکشورهای تامین کننده را تشدید نموده است.

خوشبختانه شبکه منطقه  آسیایی منسوجات پایدار STAR) SUSTAINABLE TEXTILE of ASIAN REGION)، که انجمن های تولیدی ازکشورهای بنگلادش، کامبوج، چین، میانمار، پاکستان و ویتنام رادربرمی گیرد، سریعاً وارد عمل شده وخواستار پایبندی برندها و خرده فروشان پوشاک به قراردادهایشان گردیده با این هدف که ازکارگران و مشاغل کوچک درزنجیره  تامین دراین منطقه آسیایی حمایت شود.

اختلال درزنجیره تولید: محدودشدن چشم اندازتولید

بدیهی است که گسترش وضعیت شیوع درکشورهای کلیدی تامین کننده، برحضورنیروی کارواساساً روند تولید ولجستیک کالاها تاثیربه سزایی داشته است. یکی ازمسائلی که به شدت مورد توجه قرارگرفته؛ انتقال پایگاه های تولید به آن دسته ازکشورهای تامین کننده است که قادربه فعالیت سریع تر، درقیاس با منطقه  آسیایی، باشند یا اینکه درموقعیت مکانی نزدیک تربه خرده فروشان مستقرباشند. 

مسئولین درکشورهای توسعه یافته اقدامات بی سابقه ای را پی گرفته اند تا معضلات اقتصادشان رادر دوران همه گیری بیماری، سبک ترکنند.

این درحالی است که دربیشترکشورهای درحال توسعه، ازحمایت های مشابه خبری نیست. پس صندوق بین المللی پول، بانک جهانی، واحتمالاً سایرکشورها؛ بسته های کمکی را با هدف حمایت ازاقتصادها و به خصوص بازار های نوظهور فراهم می سازند.

تاثیرپیوستگی ترابری

تغییرات قابل مشاهده ی ناشی ازهمه گیری کرونا در شبکه  حمل و نقل دریایی قابل توجه است هستند؛ کاهش توالی خدمات و تغییراتی درمسیرها ازآسیا به اروپای شمالی که ازمحورهای کلیدی تجارت کالا های مد و پوشاک ازجمله این تغییرات است.

همچنین خط ترابری کشورهای تامین کننده چه بین قاره ای وچه درون منطقه ای متاثرازاین شرایط شده وتداوم این معضل می تواند بهبوداقتصادی رابسیار دشوار تر ازحد تصورگرداند. 

بدون شک با ابهامات موجود ازاوضاع آینده، صنعت مد با مخاطره  زیادی دست و پنجه نرم می کند.

با شرایط نامشخص موجود باید اذعان کرد که تطبیق پذیری هرکشور فعال درزنجیره ی ارزش صنعت مد وپوشاک، درگرو رویکردهای متفاوتی است. چشم اندازها به خصوص برای کشورهایی که باهزینه ی کم تامین کالارا انجام می دهند نیزناخوشایند به نظرمی رسد.

این کشورهاعمدتاً برای درآمدشان وابسته به صادرات نساجی و پوشاک می باشند که اکنون با محدودیت مالی و سیستم های ضعیف بهداشتی مواجه هستند. 

حرف آخراینکه؛ برنامه ریزی برای ضعیف ترین لینک‌های زنجیره ی ارزش درالویت است. به یاد داشته باشیم که قبل ازهمه گیری کرونا نیزصنعت مد و پوشاک با چالش نوینی درراستای " پایداری" و حمایت ازمحیط زیست، درقالب تغییرالگوهای تولید، الگوهای مصرف، مد سریع وبازیافت و غیره مواجه شده بود دراینصورت آیا بحران کنونی به تحول درتغییرات ساختاری برای زنجیره ی تامین شتاب می بخشد؟

این شرایط می تواند منجر به تعمیم مدل هایی مانند " بدون فصل(seasonless) یا "زنجیره  کوتاه تر تولید" شود. اگرچنین موضوعی محقق گردد پس مدل های کسب وکار " به موقع بودن(just in time) و" تولید براساس سفارش(made-to-order) از این پس معنایی نخواهند داشت. 

  
منبع: unctad.org