وضعیت مصرف ارز ترجیحی برای واردات اقلام اساسی طی هفت ماهه نخست سال 1399و میزان اثرگذاری آن بر تغییرات قیمتی گروه‌های اقلامی مرتبط مورد بررسی قرار گرفته است.
داده‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد، میزان ارز ترجیحی مصرف شده در نیمه نخست سال ۹۹ برابر با ۵.۳ میلیارد دلار بوده که بنابر آمارها، در مهرماه سال جاری تخصیص ارز بیشتری یعنی معادل ۹۴۷ میلیون دلار نسبت به میانگین ماهانه نیمه نخست سال جاری که معادل ۸۷۸ میلیون دلار بوده، انجام شده است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از تعادل، براساس آمارها، سهم ارز ترجیحی برای کالاهای مشمول شامل «ذرت دامی، روغن خام، دانه‌های روغنی، کنجاله، گندم، جو، کود وکاغذ» ۵۵۰۰ میلیون دلار بوده که مصرف ارز این کالاها در هفت ماه نخست سال ۹۹ برابر با ۴ میلیارد و۴۷۷ میلیون دلار گزارش شده که سهم ۶۸.۷۵ درصدی در مصارف ارزی را به خود اختصاص داده‌اند.
براساس این گزارش، میزان ارز تخصیص یافته به «تجهیزات و ملزومات پزشکی»، تا پایان مهرماه ۹۹ برابر با ۵۴۴ میلیون دلار بوده است. همچنین سهم ارز مصرفی گروه «دارو و مواد اولیه دارو» نیز در هفت ماه نخست سال جاری برابر با ۷۵۰ میلیون دلار گزارش شده است. البته گزارش اخیر بانک مرکزی، موردی تحت عنوان «سایر» اضافه شده که مشخص نیست چه اقلامی را شامل می‌شود، اما ۱۳۷ میلیون دلار برای واردات آن مصرف شده است.
ارز ترجیحی کالاهای اساسی چقدر است؟
براساس آمار اعلام شده از سوی بانک مرکزی در تاریخ سوم آبانماه، طی هفت ماهه نخست سال جاری در مجموع حدود ۶.۲ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی) ترجیحی (برای واردات اقلام اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی با هماهنگی وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصرف شده است.
البته بنابر گزارش قبلی بانک مرکزی برای نیمه نخست ۱۳۹۹، میزان ارز ترجیحی مصرف شده معادل ۵.۳ میلیارد دلار اعلام شده بود که به نظر می‌رسد در مهرماه سال جاری تخصیص ارز بیشتری یعنی معادل ۹۴۷ میلیون دلارنسبت به میانگین ماهانه نیمه نخست سال جاری که معادل ۸۷۸میلیون دلار بوده، انجام شده است.
در گزارش اخیر بانک مرکزی موردی تحت عنوان «سایر» اضافه شده که مشخص نیست چه اقلامی را شامل می‌شود، ۱۳۷ میلیون دلار برای واردات آن مصرف شده است. از این رو، در مقایسه با رقم ۱۵ میلیارد دلار ارز تخصیص یافته برای واردات اقلام اساسی در سال ۱۳۹۸، رقم مصرف شده در هفت ماهه ۱۳۹۹ تقریبا معادل ۴۱ درصد رقم کل سال قبل و در مقایسه با رقم تعیین شده برای سال ۱۳۹۹، حدود ۷۸درصد است. براساس گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، تورم هفت ماهه نخست سال ۱۳۹۹ برای گروه اقلام خوراکی و آشامیدنی برابر با ۲۲.۷ درصد است.
این در حالی است که میانگین تورم ماهانه برای این گروه کالایی طی هفت ماهه مزبور برابر با ۳.۴ درصد بوده که این رقم برای گروه روغن‌ها و چربی‌ها که ۲۵ درصد از کل مصرف ارز ترجیحی، طی ۷ ماهه سال جاری را به خود اختصاص داده، بیشتر و حدود ۴.۶ درصد است.
ذکر این نکته ضروری است که میزان افزایش شاخص قیمت گروه روغن‌ها و چربی‌ها فقط طی یکماه یعنی در مهر ۱۳۹۹ برابر با ۱۶.۲ درصد اعلام شده است. گروه بعدی خوراکی که سهم بالایی از تخصیص و مصرف ارز ترجیحی را به خود اختصاص داده، گروه «گوشت قرمز و ماکیان» است.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، میانگین تورم هفت ماهه ۱۳۹۹ این گروه، برابر با ۳.۷ درصد و تورم مهر ماه ۱۳۹۹ آنهم ۳.۶ درصد است که رقم بالایی است. قابل توجه است که تورم ماهانه مهر ۱۳۹۸ این گروه منفی ۲.۶ درصد بوده است. اقلام اساسی شامل«ذرت، کنجاله و جو» مشمول مصرف ارز ترجیحی هستند که در مجموع حدود ۴۱ درصد از کل ارز ۴۲۰۰تومانی را به خود اختصاص داده‌اند.
روند افزایشی بهای اکثر اقلام غذایی اساسی در کشور در حالی صورت می‌گیرد که در سطح جهانی به علت بروز همه‌گیری کووید-19 و کاهش تقاضا، طی نیمه نخست ۲۰۲۰، افت قابل توجهی در قیمت اقلامی از جمله« ذرت دامی، دانه-روغن خام و کنجاله سویا، جو و گوشت ماکیان» اتفاق افتاد.
به‌طوریکه طبق داده‌های سازمان جهانی غذا فائو، طی ۹ ماهه اول ۲۰۲۰، شاخص قیمت جهانی گوشت ۱۱.۵ درصد و شاخص گروه روغن‌ها حدود ۳.۷ درصد افت کرده است . همچنین افت قیمت «جو» طی نه ماهه نخست ۲۰۲۰ حدود ۳۰ درصد، افت بهای «گوشت ماکیان» ۲۹ درصد و افت قیمت «ذرت دامی»، حدود ۳ درصد است.
با وجود افت جهانی قیمت اقلام اساسی کشاورزی غذایی، افزایش شاخص قیمت گروه «گوشت قرمز و ماکیان» در ایران طی هفت ماهه نخست سال ۱۳۹۹ برابر با ۲۶ درصد و افزایش شاخص قیمت گروه چربی‌ها و روغن‌ها برابر با ۳۲ درصد است و رشد قیمت‌های مزبور در حالی است که برای تامین نهاده‌های مورد نیاز برای تولید این اقلام دلار ۴۲۰۰ تومانی که تقریبا یک ششم رقم ارز نیمایی است، تخصیص می‌یابد.