تریکستا جدیدترین الیاف در صنعت فرش و موکت است. این احتمال وجود دارد که در آینده هنگام خرید فرش نام تریکستا به گوشتان بخورد، این که دقیقا چیست و عملکرد آن به چه صورت است؟
ترجمه: آزاده موحد
PTT/Sorona/SmartStrand
الیاف تریکستا توسط کمپانی دوپونت که مخترع الیاف نایلون هم هست، اختراع شده است. در حال حاضر این الیاف به طور انحصاری توسط کمپانی دوپونت و با نام تجاری Sorona تولید می شود، در نتیجه ممکن است به جای تریکستا واژه سورونا را بشنوید.
در حال حاضر کمپانی Mohawk Industries بزرگ ترین تولیدکننده ای است که از الیاف تریکستا سورونا در فرش استفاده می کند و این الیاف را با نام تجاری خود یعنی SmartStrand بازاریابی می کند. کمپانی Godfrey Hirst تولیدکننده دیگری است که از الیاف سورونا در مجموعه اکوپلاس خود استفاده می کند.
نام علمی و کامل تریکستا، پلی تری متیلن ترفتالات یا به طور خلاصه PTT است.
PTT در مقابل PET
ماده شیمیایی اصلی PTT مشابه PET است، بنابراین تریکستا در اصل یک پلی استر است. با این وجود تریکستا از نظر محصول نهایی با پلی استر بسیار متفاوت بوده و در نتیجه کمپانی های دوپونت و موهاوک اینداستریز تصمیم گرفته اند برای این که این تفاوت ها قابل تشخیص باشد، نام عمومی PTT را برای تریکستا انتخاب کنند.
طبقه بندی FTC
در سال 2009 کمیسیون فدرال تجارت ایالات متحده آمریکا، تریکستا را به عنوان یک نام عمومی جدید برای PTT به رسمیت شناخته است. اساسا این بدان معناست که ساختار شیمیایی این دو لیف به حدی به هم شبیه است که نمی توان تریکستا را به عنوان یک طبقه بندی کاملا جدید از الیاف در نظر گرفت(مانند پلی استر یا نایلون) اما تفاوت بین آن ها نیز به حدی است که PTT را نمی توان به سادگی با PET در یک گروه قرار داد.
ویژگی ها
چند دلیل وجود دارد که نشان می دهد چرا تریکستا نسبت به پلی استر برجسته تر است. نخستین دلیل دوام بیشتر و ارتجاعی بودن تریکستا در مقایسه با پلی استر می باشد. در واقع بسیاری از افراد در صنعت فرش و موکت دوام تریکستا را به اندازه نایلون که زمانی سرآمد الیاف مصنوعی مورد استفاده در فرش بود، می دانند.
ظاهر
ظاهر تریکستا بیشتر شبیه نایلون است تا پلی استر. جلای پلی استر در مقایسه با تریکستا بیشتر است به همین دلیل دارای ظاهر درخشان تری نسبت به سایر انواع الیاف می باشد. تریکستا مانند نایلون دارای ظاهر مات تری است.
مقاومت در برابر لکه
تریکستا به طور طبیعی در برابر لکه مقاوم است. بسیاری از لکه ها تنها با آب قابل برطرف شدن است و دیگر نیازی به لکه بر نمی باشد.
مهم ترین دلیل مقاومت بالای تریکستا در برابر لکه این است که این لیف آبگریز بوده و رطوبت را به خود جذب نمی کند. تریکستا پیش از آن که در صنعت فرش و موکت مورد استفاده قرار بگیرد در صنعت پوشاک استفاده می شد و تگ لاین یا عبارت تبلیغاتی آن "dry-fit" است که نشان دهنده خواص غیرجذبی الیاف می باشد.
الیاف تریکستا علاوه بر لکه در برابر رنگ پریدگی نیز مقاوم هستند. ثبات رنگی این لیف بسیار بالاست، در نتیجه قرارگیری مستقیم در معرض نور خورشید و اشعه فرابنفش باعث از بین رفتن رنگ الیاف نمی شود.
نرمی
یکی دیگر از مزایای تریکستا نرم تر بودن آن نسبت به پلی استر و نایلون است. نرمی آن تا اندازه ای به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی بر روی الیاف به منظور ضدلک کردن آن است. حتی در فرش های پرز حلقه ای استایل Berber (یک استایل بسیار متنوع که با انواع دکوراسیون هماهنگ است) که در صورت استفاده از الیاف نایلون یا اولفین دارای زیردست تقریبا زبری هستند، حس نرمی و راحتی را در هنگام راه رفتن به شخص می دهند.
مزایای زیست محیطی
یکی از مهم ترین جذابیت های تریکستا زیست سازگار بودن آن است. دوپونت در تلاش برای کاهش هزینه های تولید این الیاف با بهره گیری از بیوتکنولوژی به تخمیر گلوکز ذرت پرداخت. این فرایند جایگزین استفاده از نفت که 37 درصد الیاف سورونا دوپونت را تشکیل می دهد، شده است. گلوکز ذرت به عنوان یک منبع تجدیدپذیر بسیار پایدارتر از نفت است.
علاوه بر آن استفاده از گلوکز ذرت به جای نفت به معنای مواد شیمیایی کمتر در الیاف و به تبع آن آزاد شدن مواد شیمیایی کمتر به فرم ترکیبات آلی فرار از الیاف است.
هزینه
هزینه تولید تریکستا از نایلون کمتر است بنابراین در کل این الیاف از نظر قیمتی رقابت پذیر می باشد. آن ها از نظر قیمتی معمولا بین نایلون و پلی استر قرار می گیرند، اگرچه ممکن است قیمت الیاف ابریشمی با کیفیت اسمارت استرند بیشتر هم باشد.
ضمانت
تریکستا نیز مانند بیشتر الیاف در قیمت ها و کیفیت های مختلفی موجود است. با این حال حتی کیفیت های پایین تر این الیاف نیز از سوی تولیدکنندگان تضمین می شوند. بنابراین در مجموع تریکستا ارزش پول پرداخت شده را دارد.
معایب
در حال حاضر بزرگ ترین عیب الیاف تریکستا نداشتن تاریخچه کافی برای اثبات ادعاهای تولیدکنندگان از ویژگی های این الیاف است. تریکستا به عنوان یک لیف جدید پیشینه مثلا نایلون را ندارد و از تولد آن هم به اندازه یک چرخه عمر کامل(10 تا 15 سال برای یک فرش متوسط) نگذشته است. در نتیجه مقایسه دقیق عملکردهای آن با سایر الیاف تا حدی دشوار است.
چشم انداز آینده
با وجود آن که تریکستا در دنیای فرش تقریبا یک لیف تازه وارد به حساب می آید اما در بین تولیدکنندگان بسیار محبوب شده است. اگر این لیف در ده سال آینده ادعاهای کمپانی دوپونت و موهاوک را مبنی بر نرم و بادوام بودن و این که از الیاف دیگر پایدارتر است را ثابت کند، می توان گفت که تریکستا الیاف آینده در صنعت فرش و موکت است.
با سپاس از آقای سعید حقیقی جهت ارسال متن انگلیسی این مقاله