اگرچه هند در سال‌های گذشته جزو شرکای اول تجاری ایران بود اما بعد از تحریم‌های آمریکا، این کشور به مرور از میان پنج کشور هدف صادراتی و وارداتی ما خارج شد و ترکیه در بخش صادرات و همچنین آلمان و سوییس در بخش واردات جایگزین این کشور شدند.
موضوعی که به گفته کارشناسان می‌تواند نویددهنده این نکته باشد که کالاهای وارداتی از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار شده‌اند.
کارنامه تجارت خارجی کشور در چهارماهه نخست سال ۱۴۰۰ به تازگی منتشر شد که بر اساس آن در چهارماهه نخست سال‌جاری ۵۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۲۹ میلیارد دلار بین ایران و کشورهای مختلف مبادله شد که مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل نشان‌دهنده رشد ۲۱درصدی در وزن و ۴۷درصدی در ارزش کالاهاست.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، همچنین سهم صادرات کالاهای غیرنفتی از مجموع تجارت خارجی ۳۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تن به‌ارزش ۱۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزن ۲۷ درصد و از حیث ارزش ۶۵ درصد رشد داشته است. از طرفی در این مدت ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کالا به‌ارزش ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار وارد کشور شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از حیث وزن ۵ درصد و از نظر ارزش ۳۲ درصد رشد داشت.
تراز تجاری مثبت می‌شود
بر این اساس اگرچه همچنان تراز تجاری کشور در چهار ماهه نخست امسال منفی است اما به گفته رییس کنفدراسیون صادرات ایران، تراز تجاری کشور کماکان منفی است اما رقم بزرگی نیست و به نظر می‌رسد با توجه به رشد ۶۵ درصدی صادرات در مقابل رشد ۳۵ درصدی واردات – در صورت ادامه این روند- در ماه‌های آینده تراز تجاری نیز مثبت شود.
محمد لاهوتی در مورد آمار منتشره گمرک مبنی بر افزایش ۶۵ درصدی صادرات در چهارماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته اظهار کرد: سال گذشته به دلیل شرایط کرونایی در چهار ماهه نخست سال صادرات تقریبا متوقف شده بود، بنابراین بخشی از رشد صادرات امسال به علت مشکلات کرونایی در سال گذشته است.
وی افزود: از طرف دیگر مصوبات اخیر در جهت بازگشت ارز حاصل از صادرات کمی دغدغه صادرکنندگان در این بخش را مرتفع کرد. البته هنوز در اجرا با مشکلاتی روبه‌رو است یا به کندی انجام می‌شود اما به هرحال همراهی با صادرکنندگان در رفع تعهدات ارزی سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ و همچنین تعیین تکلیف تعهدات ارزی ۱۴۰۰ سیگنال مثبتی بود که به حوزه صادرات داده شد.
لاهوتی با اشاره به منفی بودن تراز تجاری کشور گفت: طبق آمار منتشره گمرک، تراز تجاری کشور کماکان منفی است. البته رقم بزرگی نیست و به نظر می‌رسد با توجه به رشد ۶۵ درصدی صادرات در مقابل رشد ۳۵ درصدی واردات – در صورت ادامه این روند- در ماه‌های آینده قطعا تراز تجاری نیز مثبت خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: نوسانات نرخ ارز طی چند روز گذشته، می‌تواند عامل محرکی برای صادرات بیشتر باشد. بنابراین پیش‌بینی می‌شود روند صادراتی کشور رو به رشد خواهد بود و اگر حمایت‌های لازم صورت بگیرد، قطعا می‌تواند کمک کننده و افزایش دهنده باشد.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران تصریح کرد: با توجه به بازارهای هدف صادراتی و وارداتی اعلامی، دو کشور اروپایی آلمان و سوییس به بازارهای وارداتی ما اضافه شده‌اند. همچنین در بین بازارهای صادراتی، ترکیه رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. این موارد نشان می‌دهد که تغییراتی در روابط رخ داده و روند واردات از کشورهای اروپایی بهتر شده است.
افزایش کیفیت کالاهای وارداتی
وی با اشاره به خروج هند از پنج شریک اول تجاری ایران بیان کرد: نکته قابل توجه دیگر، خروج هند از میان پنج کشور اول در بین شرکای تجاری ایران است. هند در سال‌های گذشته جزو شرکای اول تجاری ما بود اما بعد از تحریم‌های آمریکا، هند به مرور از میان پنج کشور هدف صادراتی و وارداتی ما خارج شد و ترکیه در بخش صادرات و همچنین آلمان و سوییس در بخش واردات جایگزین این کشور شدند. این موضوع می‌تواند نویددهنده این نکته باشد که کالاهای وارداتی از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار شده‌اند.
لاهوتی در ادامه افزود: رشد واردات می‌تواند مربوط به گشایش‌های ارزی و همچنین مصوبات شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا باشد. بسیاری از کالاهایی که در گمرکات رسوب کرده بودند با این مصوبات ترخیص شدند؛ از همین رو واردات نیز رشد بیشتری داشت.
وی در پاسخ به سوالی در مورد وضعیت صادرات کشور در حوزه IT گفت: به دلیل اینکه هنوز اظهارنامه‌های صادراتی تعریف خاصی برای صادرات در حوزه IT وجود ندارد و از آنجا که نوع صادرات در این حوزه به شکلی است که کالایی در میان نیست و عملا صادرات خدمات صورت می‌گیرد، نمی‌توان آمار دقیقی از صادرات در حوزه IT اعلام کرد. گرچه توافقاتی در خصوص چگونگی اظهار صادراتی فی‌مابین دستگاه‌های اجرایی و فدراسیون مربوطه در شرف انجام است.
روش نادرست
رییس کنفدراسیون صادرات ایران همچنین در پاسخ به سوالی پیرامون تاثیر طرح صیانت از فضای مجازی بر صادرات غیرنفتی کشور توضیح داد: قطعا راه‌های ارتباطی جدید و ابزارهای نوین تاثیر خود را در تمام سطوح زندگی جوامع بشری به جا گذاشته است. نمی‌توان منکر این موضوع شد که نبود این ابزارها می‌تواند چه تاثیر منفی بر نیازهای روزمره انسان‌ها داشته باشد. ارتباط و تعامل با جهان تنها داشتن سفارتخانه، سفیر و این‌گونه ارتباطات سیاسی نیست، بلکه امروزه همه این ابزارها روش‌های ارتباطی بین‌المللی هستند که نمی‌توان برای آن هیچ حد و مرزی را در تجارت متصور بود .
وی در ادامه اضافه کرد: بخشی از این ابزارها جایگاه خود را در سطح جهانی تثبیت کرده‌اند، اینکه ما این ابزارها را از دسترس خارج کنیم، به نظر نمی‌رسد روش درستی باشد. هرگونه تصمیم شتابزده و اقدامی نه تنها بر تجارت خارجی بلکه مراودات داخلی نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت. چراکه امروزه شاهد تجارت‌های آنلاین در فضای مجازی هستیم که بخش زیادی از تجارت کشور را به خود اختصاص داده‌اند. ضمن اینکه امروزه در سطح جهانی مراکز خرید و فروشگاه‌ها نیز به مرور جای خود را به تجارت آنلاین می‌دهند که شرایط حاصل از همه‌گیری کرونا به خرید و فروش آنلاین ماندگاری و به نوعی پذیرش جامعه اعطا کرده است.
لاهوتی خاطرنشان کرد: بنابراین خارج شدن ابزارهای جهانی از دسترس، تاثیر منفی خود را در اشتغال، درآمد خانوار و اقتصاد کشور خواهد گذاشت. ضمن اینکه قانونی که مصوب می‌شود باید کارآمد باشد تا در نهایت به سرنوشت ممنوعیت ویدیو، ماهواره و غیره دچار نشود. البته باید توجه داشت که حرف‌های ضد و نقیض زیادی در مورد طرح صیانت از فضای مجازی مطرح شده که شرایط را بسیار دشوار کرده است، بنابراین تشخیص و تمیز دادن واقعیات در مورد این طرح کار ساده‌ای نیست و ممکن است پیش‌داوری اشتباه باشد لذا مجلس و کمیسیون مسوول باید موضوع را با شفافیت و دقت زیاد پیگیری و به سرانجام برسانند.
راهکارهای افزایش صادرات به عراق
رییس اتاق بازرگانی اهواز نیز در این راستا با بیان راهکارهای افزایش صادرات به عراق گفت: افزایش حجم صادرات از مرزهای خوزستان به عراق، در گرو تسهیل قوانین است. شهلا عموری اظهار کرد: تسهیل قوانین و رویه‌های مربوط به حوزه تجارت از سوی مسوولان تصمیم‌گیرنده ایرانی و عراقی، به توسعه حجم صادرات غیرنفتی از مرزهای خوزستان منجر می‌شود.
وی با بیان اینکه توانمندی‌های بخش خصوصی در عراق رو به افزایش است، افزود: بازرگانان عراقی در راستای توسعه همکاری‌های همه‌جانبه و همچنین ایجاد رونق هرچه بیشتر مرزهای خوزستان آمادگی دارند و از این رو باید از ظرفیت‌های ایجادشده به خوبی بهره برد.
عموری با اشاره به سفر اخیر خود به عراق و دیدار با تجار این کشور تصریح کرد: رونق همه‌جانبه تجاری مرزهای خوزستان به همان اندازه که برای جمهوری اسلامی منافع قابل توجهی در پی دارد، برای طرف عراقی نیز سوددار است و از این رو باید از این شرایط به بهترین شکل برای توسعه روابط تجاری استفاده کرد. وی ادامه داد: افزایش صادرات کالاهای ایرانی از طریق مرزهای خوزستان به عراق با استقبال تجار این کشور همراه است اما در این رابطه باید شرایط تجاری تسهیل شود.
رییس اتاق بازرگانی اهواز عنوان کرد: تجار و واحدهای تولیدی ایران باید استاندارد کیفیت ویژه کالاهای صادراتی به کشور عراق را رعایت کنند تا بتوانند کالای خود را در این کشور به فروش برسانند.
عموری گفت: صادرکنندگان ایرانی باید توجه داشته باشند که کاهش کیفیت در کالاهای صادراتی باعث ایجاد بی‌اعتمادی و گلایه تجار عراقی می‌شود و موضوع استاندارد همواره باید مورد توجه تجار ایرانی قرار گیرد.
ورود ۴/۹ میلیون تن کالای اساسی
لازم به ذکر است به گفته رییس‌کل گمرک ایران ، عمده کالاهای صادرشده در چهار ماهه نخست امسال شامل گاز مایع‌شده، پلی‌اتیلن، محصولات نیمه‌تمام از آهن، متانول، بنزین، شمش آهن و فولاد و صنایع فولادی، میله‌های آهنی، پروپان مایع، قیر و کاتد از مس بود.
مهدی میراشرفی کشورهای مقصد کالاهای صادراتی ایران را به‌ترتیب چین با حدود ۱۰ میلیون تن به‌ارزش چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، عراق با ۱۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تن به‌ارزش دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار، امارات متحده عربی با چهار میلیون و ۳۰۰ هزار تن به‌ارزش یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار، ترکیه با یک‌میلیون تن به‌ارزش ۹۲۳ میلیون دلار و افغانستان با یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تن به‌ارزش ۷۲۸ میلیون دلار اعلام کرد.
وی درخصوص آمار واردات در چهارماهه نخست سال‌جاری نیز گفت: در این مدت ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کالا به‌ارزش ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار وارد کشور شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از حیث وزن پنج درصد و از نظر ارزش ۳۲ درصد رشد داشت.
وی افزود: نکته قابل توجه این است که ۴/۹ میلیون تن از کالاهای واردشده کالای اساسی است که ۴/۸ میلیون تن آن ۶ قلم کالایی است که شامل ارز ترجیحی است و با وجود بیش از ۶/۴ میلیون تن کالای اساسی موجود در اماکن بندری، حدود ۴۰۰هزار تن در حال تخلیه در لنگرگاه‌ها و بیش از یک‌میلیون تن کالای اساسی در شناورهایی که منتظر تخلیه هستند نزدیک به ۱۵ونیم میلیون تن ذخایر کالاهای اساسی است که نسبت به گذشته میزان مناسبی برای کشور است.
تلفن همراه، ذرت دامی، روغن آفتابگردان، جو، کنجاله، گندم، دانه سویا، شکر و برنج عمده‌ترین کالاهای وارداتی به کشور بود که به‌جز تلفن همراه سایر اقلام وارداتی در زمره کالاهای اساسی و ضروری قرار دارد و پس از مصوبات ترخیص درصدی و اعتباری سرعت ترخیص کالاهای اساسی نیز افزایش چشمگیری داشته است به‌گونه‌ای که از متوسط روزی ۴۷هزار تن در بندر امام(ره) در سه‌ماهه اول سال به روزی ۶۲هزار تن در روز در تیر ماه رسیدیم که افزایش ۳۲درصدی ترخیص کالاهای اساسی را در تیرماه نشان می‌دهد.
امارات متحده عربی با صادرات چهار میلیون تن کالا به‌ارزش چهار میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار به ایران در جایگاه نخست و چین با یک‌میلیون تن کالا به‌ارزش سه میلیارد و یکصد میلیون دلار، ترکیه با یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار تن به‌ارزش یک‌میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، آلمان با ۳۵۱ هزار تن به‌ارزش ۵۶۳ میلیون دلار و سوییس با ۶۷۲ هزار تن به‌ارزش ۵۳۹ میلیون دلار در رده‌های بعدی قرار دارند.
رییس‌کل گمرک ایران همچنین با اشاره به بهبود وضعیت ترانزیت کالا از قلمرو کشورمان اظهار کرد: در چهارماهه ابتدای امسال ۳ میلیون و ۷۵۳ هزار تن کالا از مرزهای زمینی جمهوری اسلامی ایران وارد شد و کانتینرهای حامل کالا پس از انجام تشریفات گمرکی و طی مسیرهای گوناگون، مرزهای خروجی را به‌طرف کشورهای مقصد ترانزیت ترک کردند. همچنین مقایسه میزان ترانزیت کالا در چهارماهه نخست امسال با مدت مشابه سال گذشته حاکی از رشد ۹۵درصدی است و به‌نظر می‌رسد در صورت ایجاد زیرساخت‌های مناسب و رفع برخی مشکلات این حوزه می‌توان افزایش بیشتری را در این زمینه انتظار داشت.