پوشاک، کیف، کفش و... از جمله اقلامی هستند که فصل به فصل تغییر مدل می‌دهند. به‌طور قطع، کفش راحتی تابستان مناسب پاییز و زمستان نیست یا پوشاکی که از سوی تولیدکنندگان برای فصل بهار تولید و عرضه می‌شود، مناسب روزهای تابستان نخواهد بود.
در شرایط شیوع ویروس کرونا بخش اعظمی از تولیدات در انبارها دپو شدند. این امر به دلیل تعطیلی فروشگاه‌ها رخ داد و پس از بازگشایی هم از آمار مراجعه‌کنندگان بسیار کم شد. آنهایی که مدیریت زمان داشتند و همزمان با تجربه جهانی پیش رفتند با راه‌اندازی فروشگاه‌های مجازی سعی کردند از شدت آسیب‌ها و حتی خسارت‌های احتمالی در آینده کم کنند. اما تولیدکنندگانی که نتوانستند شرایط ویژه کرونایی را درک کنند، محکوم به حذف از گردونه رقابت شدند.
در صنعت کفش برخی تولیدکنندگان با کاهش تیراژ تولید حیات خود را حفظ کردند و با تعدیل نیرو سعی دارند این بحران را در کنار تحریم‌ها از سر بگذرانند.
بیمه بیکاری پرداخت نشد
مهدی عبدالهی، نایب‌رئیس اتحادیه کفش‌های ماشینی و لاستیکی درباره آسیب کرونا به مشاغلی همچون واحدهای تولید کفش به صمت گفت: پاندمی کرونا سبب شد برخی صنعتگران ناچار به تعدیل نیرو شوند و در حالی که انتظار می‌رفت بیمه بیکاری این افراد پرداخت شود اما این‌گونه نشد.
او افزود: کارگران کمی موفق شدند، بیمه بیکاری خود را دریافت کنند و در این‌باره ضعیف عمل شد. تولیدکنندگان به‌عنوان کارفرما موضوع را پیگیری کردند تا بتوانند بیمه بیکاری بخشی از کارگران تعدیل‌شده را درست کنند.
وی ادامه داد: صنعت دست‌کم صنعت کفش در این‌باره ضرر زیادی کرد.
آسیب بیش از ۵۰ درصدی تولید
نایب‌رئیس اتحادیه کفش‌های ماشینی و لاستیکی درباره آسیب تولید و بازار فروش محصولات اظهارکرد: به‌طور قطع تعطیلی فروش، تیراژ تولید را دچار افت زیادی کرد و می‌توان گفت در این بخش تولیدکنندگان آسیب‌هایی بین ۵۰ تا ۷۰ درصدی را تجربه کردند.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از صمت، عبدالهی با تاکید بر آسیب جدی واحدهای تولید کفش، ادامه داد: ماندن کالاها در فروشگاه‌ها و فروش نرفتن کفش‌ها سبب شد آمار چک‌های برگشتی در سال گذشته بسیار افزایش پیدا کند. تولیدکننده با دو معضل انبار کالاها و برگشت نشدن سرمایه‌اش روبه‌رو بود که پیامدهای بعدی آن تعطیلی تولید به‌طور موقت به دلیل پر بودن موجود انبارها بود.
این فعال صنعت کفش با بیان اینکه بخشی از کارگاه‌های خرد و کوچک در یک سال اخیر تعطیل و در بحران کرونایی ذوب شدند، ادامه داد: تولیدکنندگان متوسط و بزرگ بهدلیل تمکن مالی بهتر توانستند مدیریت کرده و تولید را تا حدودی زنده نگه دارند.
تعطیلی کارگاه‌های کوچک
صنعت کفش ایران از جمله صنایعی است که بیشتر از کارگاه‌های کوچک تشکیل شده؛ بنابراین کمتر کارخانه‌های بزرگ و واحدهای صنعتی با نیروی کار بالا در این صنعت دیده می‌شود. هنوز بخشی از تولیدی‌ها در فضایی کوچک و زیرزمین‌مانند با سقف‌های کوتاه فعالیت دارند. برخی از این کارگاه‌ها که عموما کمتر از ۱۰ نفر هستند، اجاره پارکینگ برای تولیدکنندگان بزرگ‌تر کفش تولید می‌کنند.
نایب‌رئیس اتحادیه کفش‌های ماشینی و لاستیکی درباره این کارگاه‌های کوچک، گفت: آنهایی که هنوز تولید دارند، ریسک کرده و تمام سرمایه خود را وارد تولید کردند تا بتوانند از شرایط کرونایی فعلی به سلامت عبور کنند.
عبدالهی درباره ریزش کارگاه‌های تولید گفت: ۳۰ درصد کارگاه‌های تولیدی کوچک تعطیل شدند و در حوزه تعدیل نیرو این صنعت ناچار شد با ۲۵ درصد از نیروی کاری خود خداحافظی و آنها را به شرکت‌های بیمه‌ای معرفی کند.
تولید رونق می‌گیرد
او ادامه داد: خوشبختانه پس از شوکی که سال گذشته تولیدکنندگان بزرگ‌تر تجربه کردند، امسال برخی از این صنعتگران دوباره جذب نیرو داشتند.
نایب‌رئیس اتحادیه کفش‌های ماشینی و لاستیکی پیش‌بینی کرد: با توجه به تغییراتی که به وجود آمده، در نیمه دوم سال و برای شب عید امیدواریم تولید و فروش رونقی دوباره داشته باشد.
عبدالهی با پوست‌اندازی صنعت کفش در دو بحران تحریم و پاندمی کرونا گفت: واحدهای صنفی و صنعتی که امروز همچنان فعالیت دارند اصل بحران را پشت‌سر گذاشتند و این امر حاکی از این است که توانمندها باقی ماندند.
او خاطرنشان کرد: برخی تولیدکنندگان برای بازار بهار و شب عید سفارش‌های خوبی دریافت کردند و ماهانه در حال جذب نیرو جدید براساس نیازشان هستند. این نویدبخش مطلوبی برای تولید و صنعت کفش است.
فعالیت‌های مقطعی و آزمون‌های جدید
پس از تعطیلی واحدهای تولیدی برای راه‌اندازی دوباره آنها سرمایه‌گذاری زیادی نیاز است. نایب‌رئیس اتحادیه کفش‌های ماشینی و لاستیکی با بیان اینکه برخی تولیدکنندگان کوچک‌تر این ریسک را پذیرفته و در تلاش هستند با جمع‌آوری سرمایه لازم دوباره وارد تولید شوند، گفت: افرادی که سال‌ها در یک حرفه فعالیت دارند بهدلیل عشق و علاقه‌ای که به آن پیدا می‌کنند، تمام سعی‌شان حفظ موقعیت حرفه‌شان است؛ ازاین‌رو برای شب عید برخی کارگاه‌های کوچک قرار است دوباره به چرخه تولید برگردند.
عبدالهی در پاسخ به این پرسش که آیا این فعالیت‌های مقطعی موجب آسیب به یک صنعت نمی‌شود و مانعی برای رشد آن محسوب نیست، گفت: معمولا این افراد با ایده‌های نو دوباره وارد فعالیت تولیدی می‌شوند.
او گفت: در این بحران‌ها تولیدکنندگان بیشتر می‌آموزند که با روش‌های سنتی نمی‌توان تولید و بازار را در شرایط بغرنج حفظ کرد. بعضی با این تجربه‌ها و نیز مطالعه دوباره وارد حوزه تولید می‌شوند.
عبدالهی در پایان اظهارکرد: فکرهای جدید، نویدبخش خوبی برای صنایع سنتی است که پساکرونا با روش‌های نو فعالیت داشته باشند.
آسیب‌های چندبعدی
در ادامه وحید روان‌پرور، عضو هیات‌مدیره اتحادیه صنفی کفاشان دست دوز تهران درباره آسیب کرونا به تولیدکنندگان کفش‌های دستدوز به صمت گفت: آمار دقیقی درباره افت تیراژ تولید کفش‌های دستدوز وجود ندارد. آسیب‌ها چندجانبه بود. به‌عنوان مثال، برای واحدهای تولیدی که سال گذشته بین ۲ تا ۳ ماه نخست سال تعطیل بودند، برگشتی کفش‌ها از فروشگاه‌ها که فروش نرفتند یک آسیب بود و این انباشت کالا امکان تولید را در ادامه نداد. در واقع عملا تعطیلی ۳ ماه نبود و بیش از این عدد تولید تعطیل شد.
وی ادامه داد: بازار شب عید سال ۹۹ اوج شوکی بود که به تولیدکنندگان کفش وارد شد، زیرا محصولاتی که تولیدکنندگان برای این بازار آماده و عرضه کرده بودند در ادامه برگشت شد.
او تاکید کرد: هر زمان که تولید دچار افت تیراژ شود آسیب آن در تمام بخش‌ها اعم از نیروی انسانی تا تامین‌کننده مواد اولیه بازتاب خواهد داشت. در واقع آسیب تعطیلی تولید چندوجهی است.
مدیریت جایگزین
این فعال صنعت کفش افزود: سال ۹۹ شاهد افت حدود ۴۰ درصدی بودیم. برخی از این تهدید به‌عنوان فرصتی جدید استفاده کردند و با مدیریت درست خسارت‌ها را به حداقل رساندند. به‌عنوان نمونه، یکی از تولیدکنندگان کفش چرمی مجلسی با مدیریت درست توانست کفش کژوال را به مجموعه تولیدشان اضافه کردند تا با توقف تولید کفش‌های مجلسی سرمایه‌ها برگشت شود.
روان‌پرور با بیان اینکه این نوع تولیدکنندگان نه‌تنها دچار افت تیراژ نشدند، بلکه رشد تولید داشتند، گفت: تولیدکنندگانی تغییر جهت ندادند و نوآوری نداشتند بین ۴۰ تا ۵۰ درصد افت تیراژ تولید داشتند.
رکودی بی‌سابقه
عضو هیات‌مدیره اتحادیه صنفی کفاشان دستدوز تهران در ادامه سخنان خود درباره وضعیت تولید در سال ۱۴۰۰ عنوان کرد: امسال همچنان پیامدهای کرونا وجود دارد و رکودی که در ۳ ماه فصل تابستان (تیر، مرداد و شهریور) در صنعت کفش به ثبت رسید در ۲ دهه گذشته بی‌سابقه بود. این رکود هم بهدلیل آغاز پیک پنجم کرونا و بالا رفتن آمار فوتی‌ها بود.
روان‌پرور اظهارکرد: حتی در بدترین شرایط کرونا سال ۹۹ هم این وضعیت تجربه نشد. خسارت‌های این مقطع زمانی، دوباره برگشت کفش‌های روباز تابستانی و انبار آنها بود. آسیب محدود به این برگشت نمی‌شود و چک‌های برگشتی فروشگاه‌دارها و سفارش‌دهندگان در کنار هزینه‌های سربار انبارداری و اینکه در بازار شب عید بازار نخواهد داشت را نیز باید موردتوجه قرار داد.
این فعال صنعت کفش با بیان اینکه موجودی انبارها تکمیل است، گفت: این یعنی خواب سرمایه و افت تیراژ تولید در صنعت کفش که برای سال آینده پیش‌بینی می‌شود. زمانی که محصول تمام‌شده وارد انبار می‌شود، خسارت آن فقط محدود به فروش نرفتن این کفش‌ها نبوده و سریالی ادامه‌دار است.
تغییر سمت از کارفرما به کارگر
روان‌پرور درباره کارگاه‌های تعطیل‌شده در بین کفاشان دستدوز ادامه داد: در این‌باره خبری که تولیدکننده‌ای عنوان کند بهدلیل شیوع ویروس کرونا ناچار به تعطیل کردن فعالیتش شده منتشرنشده است. همه سعی کردند، تولیدشان ادامه داشته باشد. برای یک کارفرما تولیدکننده کفش به لحاظ روحی بسیار سخت است که به‌عنوان کارگر برای واحد تولیدی دیگر فعالیت داشته باشد.
او تصریح کرد: در سال‌های ۹۶ و ۹۷ با افزایش نرخ دلار کارگاه‌هایی بودند که نتوانستند ادامه بدهند و کارفرمایان ناچار شدند دوباره در کسوت کارگر در واحدهای تولیدی همکار خود مشغول شوند. پذیرش این شرایط به لحاظ روحی سخت است.
این فعال صنعت کفش ادامه داد: در شرایط کرونایی کمتر با این مسئله روبه‌رو بودیم. البته در این‌باره نیاز به فروکش کردن شرایط کرونا داریم تا مطالعه و تحقیق دقیق‌تری انجام شود.
بهبود مدیریت بحران
روان‌پرور با بیان اینکه صنعتگران کشور بحران‌های زیادی را پشت‌سر گذاشتند، گفت: تجربه‌های پیشین سبب شده تولیدکنندگان در برخورد با وضعیت‌های بغرنج مدیریت بهتری داشته باشند. در حال‌حاضر بیشتر تولیدکنندگان با توجه به تجربه‌هایی که داشته‌اند، مدیریت بحران را آموخته‌اند.
عضو هیات‌مدیره اتحادیه صنفی کفاشان دستدوز تهران در پایان درباره آسیب‌های صنعت کفش از کرونا تاکید کرد: تولیدکننده همیشه برای جبران خسارت‌های ناشی از نرخ تورم کشور با دو شیوه این آسیب‌ها را جبران می‌کند؛ نخست افزایش نرخ محصول و دیگر اینکه آمار تولید را افزایش می‌دهد. در شرایط بحرانی پاندومی کرونا هم آسیب‌ها فقط با افزایش تیراژ تولید شدنی است که باوجود انبار محصولات برگشتی، عملا امکان افزایش تولید در صنعت کفش وجود ندارد.
سخن پایانی
بنابر این گزارش صنعت کفش به‌عنوان یکی از صنایع خرد کشور از شیوع ویروس کرونا آسیب‌های زیادی دید. برخی کارگاه‌های کوچک موقتا تعطیل و تولیدکنندگان متوسط و بزرگ نیز ناچار شدند تیراژ تولید خود را کاهش دهند. همچنین برگشت کالاها عملا تولید را دچار مشکل بسیاری کرده است. البته مدیریت بحران نزد صنعتگران تقویت‌شده و زمینه تغییر روش‌های سنتی به نوین فراهم شده است. برخی کارشناسان هم پیش‌بینی رونق تولید را برای شب عید امسال دارند و امیدوارند خسارت‌ها تا حدودی جبران شود.