راوی نقطه‌ای می‌شویم که «نمی‌شود» را به «می‌شود» بدل کرده؛ روستایی که امروز نام تجاری به خود گرفته و رونق چرخ‌های بافندگی در آن دیده می‌شود، «لتگاه» کوچه و پس کوچه‌هایش خالی از رهگذر است و تنها پژواک صدای تولیدش گوش فلک را پر کرده و در به در دنبال نیروی کار می‌گردد.
راوی جغرافیایی می‌شویم که به همه «نه»ها جواب منفی داده و نمی‌شود را به «می‌شود» بدل کرده؛ جغرافیایی در شمال غرب همدان واقع در شهرستان بهار؛ آری دقیقا منظور «لتگاه» است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از خبرگزاری فارس، روستایی با جمعیتی حدود ۲ هزار نفر و ۵۸۰ خانوار که در نقشه ایران می‌توان آن را با چرخ‌های بافندگی و آمار و ارقام تولید نشان داد، روستایی که کوچه و پس کوچه‌هایش خالی از رهگذر است و تنها پژواک صدای تولیدش گوش فلک را پر کرده و در به در دنبال نیروی کار می‌گردد.
«لتگاه» نام قدیم روستاست و امروز به اسم «روستای تجاری لتگاه» معروف شده؛ بی‌آنکه در دفتر و یا سازمانی ثبت شود؛ مشتریان و خریداران نام روستای تجاری لتگاه را برازنده این منطقه دانستند چراکه از بام تا شام شاید هم کمی بیشتر از ۲۴ ساعت چرخ‌های بافندگی از پی هم رج به رج می‌بافند و نقش درمی‌اندازند.
۲۰۰ کارگاه فعال جوراب‌بافی و یک‌هزار و ۵۰۰ نیروی کار و تولید سالانه ۶ میلیون جین جوراب نشانه‌های لتگاه است و در هر کجای ایران حتی کشورهای همسایه شناخته شده است.
پیشینه پایتخت جوراب‌بافی ایران به دهه ۵۰ باز می‌گردد و رفته رفته بین همه اهالی گسترش یافته و امروز با پشت سر گذاشتن فراز و نشیب‌های فراوان به آمار شگفت‌انگیز تولید ۱۸ هزار جین جوراب در ۲۴ ساعت رسیده، ناگفته نماند نکته قابل تامل دیگر در این منطقه فعالیت سه شیفت کارگاه‌های جوراب‌بافی است، کارگاه‌ها سه شیفت کار می‌کنند و خوشبختانه بازار خیلی خوب داخلی و خارجی جذب کرده‌اند.
اینجا هر چه هست خبر از تولید، رونق، بازاریابی داخلی و خارجی و بر عکس همه جا کمبود نیروی کار است بدان معنا که لتگاه بیکار ندارد حتی دانش‌آموزان هم مشغول هستند و هر کدام از کارگاه‌ها چند نفری کمبود نیرو دارد.
لتگاه تشنه نیروی کار
میلاد اصغری، دهیار روستای لتگاه؛ از فعالیت ۸۰ درصدی روستا در قالب ۲۰۰ کارگاه سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: تمام اهالی این روستا از زن و مرد پای کار هستند و جوراب تولید می‌کنند در واقع تولید خانوادگی رایج شده و همگی از پیر و جوان تا نوجوانان به کار مشغول هستند.
او نیاز فعلی لتگاه را نیروی کار می‌داند و می‌افزاید: از روستاهای اطراف و حتی همدان نیروی کار به روستا می‌آید با این حال تعدادی از کارگاه‌های بزرگ اگر نیروی کار داشته باشند بیش از اینها آمار و ارقام تولید خواهند داشت.
اصغری هم همچون دیگر اهالی روستا خودش دستی بر آتش دارد و کارگاه کوچکی را اداره می‌کند، او یادآور می‌شود: از صفر تا صد تولید جوراب حتی طراحی آن در لتگاه انجام می‌شود به نحوی که مواد اولیه (داخلی و خارجی) تهیه و کار تولید تا مرحله بسته‌بندی در روستا صورت می‌گیرد بنابراین همه اهالی تولیدکننده هستند.
او به میزان تولیدات این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: بیش از ۶ میلیون جین جوراب در سال در همه نوع تولید می‌شود به طوری که این عدد و رقم تولید ۳۰ تا ۴۰ درصد نیاز کشور است و لتگاه به قطب تولید جوراب حداقل در غرب کشور تبدیل شده است.
دهیار این روستا تأکید می‌کند: فعالیت اقتصادی در لتگاه پررونق است تا جایی که علاوه بر جذب بازار داخل از اقصی نقاط کشور، بازار خارجی هم جذب شده و به کشورهایی مثل عراق، افغانستان، پاکستان و ... صادر می‌شود.
او لتگاه را بین مردم و بازاریان به عنوان منطقه صنعتی شناخته شده می‌داند و یادآور می‌شود: با اینکه مراحل ثبت خوشه صنعتی انجام نشده اما به دلیل فعالیت اقتصادی پررونق و درآمد سالانه بیش از ۱۴ میلیارد تومانی این منطقه کاملا صنعتی محسوب می‌شود.
اصغری معتقد است تشکیل تعاونی جوراب‌بافان لتگاه باعث توسعه و پیشرفت هر چه بیشتر تولید در روستا می‌شود به نحوی که در این تعاونی اقداماتی مثل تهیه مواد اولیه، قیمتگذاری، اختصاص زمین برای احداث ناحیه یا شهرک صنعتی انجام شود.
لتگاه در اندیشه ماندگاری در آینده
او به تلاش شبانه‌روزی اهالی روستا اشاره می‌کند و می‌افزاید: ما درلتگاه معضلی به عنوان نبود شغل نداریم اما با تشکیل یک مجموعه صنعتی این تولید تضمین می‌شود و اشتغال پایدار و ارزآوری برای سال‌های طولانی ماندگار خواهد شد.
دهیار این روستای در ادامه به مزایایی تولید جوراب تأکید می‌کند و می‌گوید: نداشتن آلاینده‌های زیست‌محیطی از مزایایی این تولید به شمار می‌رود البته دستگاه‌های جدید و کامپیوتری مقداری سر و صدا دارند و آلایندگی صوتی ایجاد می‌کنند اما از آنجا که همه اهالی در قامت تولیدکننده فعال هستند این معضل را پذیرفته‌اند.
پس از گفت‌وگو با دهیار روستا برای آشنایی بیشتر با این منطقه تجاری به دنبال پیشکسوتان جوراب‌بافان لتگاه می‌رویم تا قصه جوراب‌بافی لتگاه را بشنویم.
لتگاه قطب تولید جوراب غرب کشور
حبیب مختاری؛ تولیدکننده قدیمی جوراب در روستاست که تلخ و شیرین روزهای تولید را چشیده، او تولید جوراب در لتگاه را مربوط به دهه ۵۰ می‌داند و می‌گوید: تولید جوراب در این منطقه بالا و پایین زیاد داشت اما مدتی است که خیلی خوب شناخته شده و امروز به عنوان قطب تولید جوراب غرب کشور مطرح است.
او به فعالیت حدود ۳ هزار دستگاه پیشرفته جوراب‌بافی اشاره می‌کند و می‌افزاید: با یاری خدا و همت اهالی روز به روز رونق تولید در این منطقه بیشتر شد تا جایی که قبلا برای معرفی محصولمان شهر به شهر می‌رفتیم و جوراب‌ها را معرفی می‌کردیم، اما چندصباحی است که خریداران خودشان مراجعه و تولیدات را پیش‌خرید می‌کنند پس لتگاه جای خود در بازار باز کرده است.
لتگاه در انتظار گوشه چشمی از مسؤولان
این تولیدکننده صنعتی شدن روستا را ضروری می‌داند چراکه در این مرحله لتگاه باید به عنوان برند جوراب‌بافی مطرح شود چون در این منطقه بستر تولید، بازار فروش، کیفیت اجناس و تمام نکات لازم برای توسعه تولید فراهم است بنابراین با حمایت مسؤولان و تزریق تسهیلات به کارگاه‌ها به یک منطقه صنعتی تبدیل خواهد شد که در کشور زبانزد باشد.
او یادآور می‌شود: لتگاه از کشورهایی چون ترکیه چیزی کم ندارد فقط با همت، همدلی و راه‌اندازی زنجیره تولید می‌توان بازار صادراتی بیشتری جذب کرد و در دنیا شناخته شد، زنجیره تولید یعنی ایجاد کارخانه ریسندگی نخ تا تولید و فروش نهایی که این ظرفیت در روستای ما فراهم است.
صنعت خانوادگی در لتگاه
این تولیدکننده قدیمی به احداث دو کارخانه ریسندگی برای تامین مواد اولیه روستا اشاره می‌کند و متذکر می‌شود: وجود کارخانه ریسندگی در لتگاه علاوه بر تولید ارزان قیمت اشتغال بیشتری هم ایجاد می‌کند، البته تا به امروز جوراب ارزان‌قیمت و با کیفیت تولید می‌شد چون سبک کار ما خانوادگی است و از صفر تا صد کار در همین منطقه انجام می‌شود.
او توسعه جوراب‌بافی با رقابت‌پذیری بالا بین بازارهای خارجی را آینده نزدیک لتگاه متصور می‌شود.
چند کارگاه آن طرف‌تر به تولیدی گودرز رضایی از تولیدکننده‌های پیشکسوت لتگاه می‌رسیم، سابقه جوراب‌بافی‌اش به دوران بچگی باز می‌گردد همان زمان‌هایی که به علت وضعیت مالی با چرخ دستی کار می‌کرده و از طرف وزارت صنایع وقت مجوز گرفته است.
از چرخ دستی جوراب‌بافی تا کارگاهی با ۲۰ نیروی کار
آقای رضایی گام به گام پیش رفته و در حال حاضر کارگاهی با ۲۰ نیروی کار دارد او می‌گوید: از روزهای اولی که وارد حرفه جوراب‌بافی شدم تا به امروز که دستگاه‌ها پیشرفته شده دستگاه‌های قدیمی را برای یادگاری نگاه داشتم آخر بیانگر روزهای آغاز تولید جوراب در لتگاه است.
این تولیدکننده جوراب بیان می‌کند: در چند ساله اخیر به مرور زمان کارگاه‌های مختلفی خانوادگی در روستا برپا شده و هرکدام بین ۱۰ تا ۳۰ نفر به همراه خانواده پرسنل دارند و کار می‌کنند البته هنوز کمبود کارگر داریم و سه شیفت مشغول هستیم.
خط مستقیم از لتگاه به همدان
او به برون‌سپاری کارهای بسته بندی اشاره می‌کند و می‌افزاید: بعضی وقت‌ها بسته‌بندی را به همدان ارسال می‌کنیم علاوه بر آن از همدان و روستاهای اطراف برای کار به روستا رفت و آمد می‌کنند که اگر از همدان تا لتگاه ماشین خطی در نظر گرفته شود ظرفیت بیشتری برای ایجاد اشتغال فراهم می‌شود.
رضایی در ادامه به ثبت نشان تجاری تولیدی خود می‌پردازد و تأکید می‌کند: برند ما ثبت شده و تولیدات را با نشان تولیدی خودمان توزیع می‌کنیم یعنی کالا با برند داخلی روستا عرضه می‌شود چون لتگاه شناخته شده و نیازی نیست برای تولیدات از مارک‌های خارجی استفاده شود.
لتگاه و انتظار کارخانه ریسندگی
او مانند دیگر همکارانش معتقد است برای توسعه کارگاه‌های جوراب‌بافی راه‌اندازی کارخانجات نخ و ریسندگی ضرورت دارد به این ترتیب مردم نخ باکیفیت و واقعا پنبه‌ای برای البسه از جمله جوراب استفاده می‌کنند و چرخ تولید در داخل می‌چرخد، نیازی به واردات نخ‌های بی‌کیفیت هم نیست.
کارگاه به کارگاه سرک می‌کشیم و سخنان تولیدکنندگان را می‌شنویم، دغدغه همه اهالی توسعه این کسب و کار است چراکه بر این باورند لتگاه بیش از اینها ظرفیت تولید و اشتغال دارد حیف است که بهره‌برداری و به دنیا معرفی نشود.
کوچ لتگاه از دامداری و کشاورزی به جوراب‌بافی
این بار به سراغ کامبیز یادگاری، تولیدکننده جوان جوراب می‌رویم او بدون معطلی می‌گوید: روستاییان قبل از جوراب‌بافی به دامداری و کشاورزی مشغول بودند در حال حاضر همچنان دامداری و کشاورزی برقرار است اما شغل اصلی اهالی جوراب‌بافی شد.
یادگاری با اشاره به اینکه لتگاه به عنوان الگوی تولید مطرح شده است اضافه می‌کند: بسیاری که دنبال راه‌اندازی کسب و کار هستند حتما از لتگاه بازدید و از چم و خم کار سوال می‌کنند چراکه تولیدی بر اساس نیاز جامعه رونق گرفته و ارزان‌قیمت است.
او یادآور می‌شود: روستای ما به عنوان روستای تجاری معروف شده و فاکتور خرید اقلام اولیه را به این نام ثبت می‌کنند پس به صورت کاملا خودجوش و بدون حمایت، یک منطقه تجاری و یا صنعتی راه‌اندازی شده که دغدغه اشتغال برای اهالی، فرزندان و حتی روستاهای همجوار را حل کرده است.
مشق کار در کنار مشق مدرسه
این تولیدکننده جوان خاطرنشان می‌کند: در لتگاه دانش‌آموزان بعد از مدرسه مستقیم می‌روند کارگاه و دوران کودکی خود کار را یاد می‌گیرند، البته که تحصیل هم ضروری است اما در کنار درس و مشق از همین حالا شغل آینده خود را تضمین می‌کنند و نگرانی از این بابت ندارند.
او از چرخش مالی خوب روستا یاد می‌کند و می‌افزاید: تمام امکانات از جمله افتتاح شعبه بانک در روستا فراهم شده و نیازی به مهاجرت که نیست، از شهر و روستاهای اطراف هم برای آموزش و کار به این منطقه کوچ می‌کنند، این روستا منشایی است که در حد و اندازه خودش بار کمبود اشتغال را از دوش دولت برداشته است.
یادگاری لازمه توسعه این کسب وکار را در مرحله اول تشکیل اتحادیه جوراب‌بافان روستا می‌داند و متذکر می‌شود: متاسفانه تا حالا به صورت جدی تاسیس اتحادیه پیگیری نشده، چنانچه بین تولیدکنندگان اتحاد ایجاد شود و مسؤولان هم تسهیلات مناسب در اختیار کارگاه‌ها قرار دهند خانوار بیشتر از این سفر نان می‌برند و درآمدزایی می‌کنند.
این تولیدکننده این کسب و کار را مقرون به صرفه و اقتصادی تلقی می‌کند و معتقد است برای شروع دو تا دستگاه کامل بافندگی با هزینه حدود ۴۰۰ میلیون و همکاری خانواده نیاز است تا مراحل اولیه کار شکل بگیرد و به تدریج وارد چرخه تولید شد، با احتساب مواد اولیه میانگین ۵۰۰ میلیون سرمایه لازم است تا این تولیدی راه‌اندازی شود و ماهانه درآمد خوبی کسب کند.
نوسان برق و قیمت گریبان‌گیر لتگاه
از مزایا و رونق تولید در این روستای به نسبت کوچک که بگذریم به مشکلاتی که گریبان تولید این منطقه تجاری را گرفته می‌پردازیم، مشکلاتی اعم از انشعاب برق سه فاز اگرچه انشعاب ایجاد شده اما ظرفیت برق این منطقه را جوابگو نیست و تولیدکنندگان مجبور هستند با همان برق تک فاز تولید کنند و بهای بیشتری بپردازند.
از مشکلات دیگر نوسان قیمت مواد اولیه است که روزانه و ساعتی قیمت تغییر و کمیابی مواد تولید را دچار اختلال می‌کند و گاها واردات مواد بی‌کیفیت تولید را تحت شعاع قرار می‌دهد.
خوشه‌ای که کار بار می‌دهد
مورد بعدی که تولید در لتگاه را با چالش مواجه کرده قوانین دست و پا گیر است به طور مثال مجوزهای این کارگاه خانگی هستند و قوانین دست و پا گیر مانع توسعه این تولیدات شده اگر روند تولید و مجوز و کاغذ بازی را تسهیل کنند قطعا این طور تولیدی‌ها رو به افزایش خواهند بود.
مهمترین مطالبه لتگاه و اهالی پرتلاش آن، ثبت خوشه صنعتی است تا این تولیدی‌ها سر و سامان بگیرند و با مجوزهای تجاری در قالب گسترده‌تر فعالیت کنند، چنانچه خوشه صنعتی ثبت و تسهیلات کلان و ارزان‌قیمت به واحدهای تولیدی تزریق شود قطعا این روستا در دنیا زبانزد خواهد شد.