ایران؛ ناکام در جذب سرمایه گذاری خارجی

جنگ روسیه و اوکراین و تحریم سرمایه گذاران روسیه از سوی اتحادیه اروپا باعث شده است در ماه های گذشته دو همسایه کشورمان یعنی ترکیه و امارات ( به خصوص ترکیه) به مقصد جدید میلیاردها دلار سرمایه گذاری روس ها تبدیل شوند در شرایطی که ایران هم می توانست به مقصدی برای جذب این سرمایه های سرگردان بدل شود.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از اتاق تهران، اما نکته مهم این است که تحریم های ایران از سوی آمریکا، عدم عضویت ایران در FATF و نبود زیرساخت های مناسب برای جذب سرمایه گذاری خارجی باعث می شود که سرمایه داران خارجی نگاه مثبتی به سرمایه گذاری در ایران نداشته باشند. نگاهی به گزارش سال گذشته مرکز آمار ایران از 20 سال روند سرمایه گذاری خارجی در کشور هم این موضوع را به خوبی نشان می دهد که ایران کشوری پر نوسان در جذب سرمایه گذاری خارجی و ناموفق بوده است.

در طول ۲۰ سال گذشته بیشترین میزان سرمایه گذاری خارجی ایران در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۱با حدود ۴.۴ میلیارد دلار در هر سال اتفاق افتاده است. بررسی جریان سرمایه گذاری خارجی ایران در آمار رسمی مرکز آمار ایران از این حکایت دارد که مجموع سرمایه گذاری خارجی که شامل سرمایه گذاری مستقیم خارجی و سرمایه گذاری در اوراق بهادار است، از ۸۰۵ میلیون دلار در سال ۱۳۸۰ به ۱.۳۸۸ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ رسیده اما در این فاصله با صعود و سقوط‌هایی مواجه بوده است.

بررسی جزئیات سرمایه گذاری خارجی ایران نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۰ تمام رقم ۸۰۵ میلیون دلار از طریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی بوده و عملا تا سال ۱۳۸۴ سرمایه گذاری در اوراق بهادار انجام نشده است. در سال ۱۳۸۱ با رشد حدود چهار برابری، میزان سرمایه گذاری خارجی به ۳.۷۴۴ میلیارد دلار و در سال بعد به ۳.۷۵۱ میلیارد دلار می‌رسد و در سال ۱۳۸۳ با ادامه روند افزایشی به ۴.۲ میلیارد دلار ثبت شده بود.

در ادامه از سال ۱۳۸۴ کاهش در سرمایه گذاری خارجی ایران اتفاق می‌افتد و تا سال ۱۳۸۸ به ترتیب ارقام ۳.۴۱۲ میلیارد دلار، ۱.۹۱۴ میلیارد دلار، ۱.۷۰۹ میلیارد دلار، ۱.۷۹۱ میلیارد دلار میزان سرمایه گذاری خارجی ایران بوده است که بعد از این افت دوباره روند رو به رشد می‌شود. در سال ۱۳۹۰ با روند رو به رشدی که در سرمایه گذاری خارجی طی شده بود رقم ۴.۳۲۲ میلیارد دلار ثبت می‌شود که ۴.۳۱۴ میلیارد دلار آن سهم سرمایه گذاری مستقیم خارجی و ۸.۱ میلیون دلار برای سرمایه گذاری در اوراق بهادار بوده است. اما در سال ۱۳۹۱ بالاترین میزان سرمایه گذاری خارجی ایران طی ۲۰ سال گذشته به ثبت رسید که ۴.۱۵۲ میلیون دلار در سرمایه گذاری مستقیم خارجی و ۳۳۶ میلیون دلار آن در اوراق بهادار گزارش شده است.

همچنین از سال ۱۳۹۲ به بعد عملا افت سرمایه گذاری خارجی برای ایران ثبت شده یعنی سال‌هایی که هم توافق برجام انجام شد و هم در ادامه شدت تحریم‌ها بیشتر بوده است. براساس این گزارش در این سال ۳.۳۲۸ میلیارد دلار مجموع سرمایه گذاری خارجی ایران بوده که ۳.۲۶۱ میلیارد دلار در سرمایه گذاری مستقیم و ۶۶.۸ میلیون دلار در اوراق بهادار است. اما در سال ۱۳۹۴ افت قابل توجهی در سرمایه گذاری خارجی ایران ثبت می‌شود و به ۹۴۵ میلیون دلار می‌رسد. بار دیگر در سال ۱۳۹۵ یعنی بعد از توافق برجام، سرمایه گذاری خارجی ایران به ۳.۲۲۳ میلیارد دلار رسیده ولی مجدد در سال ۱۳۹۶ با ریزش  مواجه می‌شود؛ به طوری که در این سال سرمایه گذاری خارجی ایران ۲.۴۳۰ میلیارد دلار و در سال ۱۳۹۷ به ۲.۷۰۹ میلیارد دلار رسیده بود. سال ۱۳۹۸ نیز مجموع سرمایه گذاری خارجی کشور یک میلیارد دلار بوده و در سال گذشته ۱.۳۸۸ میلیارد دلار رسیده که ۱.۲۲۴ میلیارد دلار آن سرمایه گذاری مستقیم خارجی و ۱۶۴ میلیون دلار در اوراق بهادار است.

مشوق های بی اثر برای جذب سرمایه گذاری خارجی

دولت های ایران در دو دهه گذشته طرح های مختلفی برای جذب سرمایه گذاری خارجی اجرا کرده است که عملا همگی آن ها شکست خورده اند. در مهم ترین مصوبه دولت سال ۹۷ خارجی ‌ها می ‌توانستند با ۲۵۰ هزار دلار سرمایه ‌گذاری در ایران گذرنامه و اقامت سه ساله ایران را بگیرند. اما سال گذشته و بعد از عدم موفقیت این طرح دولت با تغییر مصوبه قبلی تصویب کرد سرمایه گذاران خارجی با ۹۰ هزار یورو سرمایه گذاری در ایران می‌توان اقامت پنج ساله دریافت کنند.