امید یراقی- نایب رئیس هیئت مدیره اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان و رئیس هیئت مدیره شرکت صنایع نساجی تارا ریس آریا
به گزارش سرویس خبر و گزارش نساجی امروز، نسل سومِ خانواده‌ای است که در صنایع نساجی به فعالیت می‌پردازد. بزرگ شده آلمان و دانش‌آموخته رشته اقتصاد است و زمانی که به ایران بازمی‌گردد در حرفه پدری یعنی صنایع نساجی مشغول فعالیت می‌شود.
ابتدا در قالب شرکت اسپینتکس به تهیه و تأمین قطعات، ماشین‌آلات و مواد اولیه می‌پردازد تا این‌که حدود دو سال و نیم پیش در فاز 2 شهرک شکوهیه قم با راه‌اندازی شرکت صنایع نساجی تارا ریس آریا وارد میدان تولید می‌شود. این شرکت که با هدف تولید پلی‌استر ویسکوز و ویسکوز صد درصد تأسیس شده در آینده نزدیک محصولات پنبه‌ای خود را نیز روانه بازار خواهد کرد. در حال‌حاضر حجم تولید تارا ریس آریا 15 تن و تعداد پرسنل 220 نفر است که با اجرای طرح توسعه به 30 تن تولید و ایجاد اشتغال برای 500 نفر دست خواهد یافت. یراقی علاوه بر حضور در میدان تولید به‌عنوان نایب‌رئیس هیئت مدیره اتاق ایران و آلمان نیز شناخته می‌شود، تشکلی که به‌‌گفته وی، بزرگ‌ترین اتاق مشترک در ایران (با بیش از 2 هزار عضو) و سومین اتاق مشترک در دنیا، به لحاظ تعداد اعضا پس از چین و هند می‌باشد و نکته جالب‌توجه این‌که18 درصد از اعضای این اتاق فعال نساجی هستند. نوید برگزاری دموتکس ایران، اشتیاق صنعتگران و سرمایه‌گذاران آلمانی برای حضور در ایران و شگفتی آنان از حضور کم‌نظیر صنعتگران ایرانی از همایش VDMA بخش‌های اصلی گفت‌وگو با این مدیرعامل جوان، امیدوار و هدفمند را تشکیل می‌دهد:
*اجازه دهید با این سوال، گفت‌وگو را شروع کنیم. بسیاری از تولیدکنندگان پس از دست و پنجه نرم کردن با مشکلات و چالش‌های تولید، ترجیح می‌دهند وارد دنیای تجارت شوند تا به زعم خود از دردسرهای مختلف تولید نجات پیدا کنند. شما به‌عنوان مدیر یک شرکت تأمین‌کننده ماشین‌آلات و قطعات چگونه عکس این روند را طی کردید و از تجارت وارد تولید شدید؟ آیا شناخت کافی از محیط تولید و صنعت داشتید یا همان موروثی بودن نساجی، شما را به این مسیر سوق داد؟!
شاید شناخت چندان از مشکلات و چالش‌ها نداشتم که چنین اقدام انجام دادم( با خنده!) زمانی که به تأمین قطعات، ماشین‌آلات و مواد اولیه کارخانه‌های ریسندگی می‌پرداختم، به تدریج نسبت به ریسندگی پنبه‌ای علاقه‌مند شدم.
مشاهده عملکرد واحدهای توانمند و بزرگی مانند کویر سمنان و ... انگیزه ما را برای ورود به عرصه تولید دو چندان نمود از سوی دیگر در زمان اوج تحریم‌ها که واردات با مشکلات جدی‌تر روبرو شد، به این نتیجه رسیدیم که تمرکز بر واردات مانع گسترش فعالیت‌های ما خواهد شد در نهایت، تصمیم گرفتیم کارخانه تارا ریس آریا را تأسیس نماییم. در حال‌حاضر نیز از حضور در عرصه تولید پشیمان یا ناراضی نیستیم به هر حال حضور مستمر در یک صنعت، نیازمند نوآوری مستمر و ارائه محصولات باکیفیت است.
*نساجی امروز:این نوآوری هزینه‌بر نیست؟ ممکن است برخی از مدیران واحدهای نساجی، عدم توان مالی را توجیه مناسبی برای نپرداختن به نوآوری بدانند!
خیر! برای مثال برای خرید ماشین‌آلات موردنیاز تارا ریس استراتژی خاصی مدنظر قرار دادیم به‌عبارت بهتر در تهیه ماشین‌آلات بعضی از بخش‌ها که نیاز چندانی به بهره‌گیری از تکنولوژی‌های مدرن وجود نداشت، صرفه‌جویی صورت می‌گیرد اما در بعضی از قسمت‌های مهم و اساسی کارخانه از پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها و ماشین‌آلات استفاده می‌کنیم و هزینه‌های مازاد آن را نیز متقبل می‌شویم. به‌اعتقاد من زمانی که یک تولیدکننده به‌طور مستمر محصولات با کیفیت ارائه دهد، بازار خود را به خوبی حفظ خواهد کرد.
همان‌طور که می‌دانید پوشاک برطرف‌کننده دومین نیاز اساسی انسان‌هاست پس این صنعت همیشه پایدار و زنده است و اگر تولیدکننده داخلی موفق به رفع این نیاز نشود، سایر کشورها با واردات بی‌رویه بازار کشور را به انحصار خود درخواهند آورد. به این نکته هم توجه کنیم که شاید در صنعت نساجی دارای مزیت نسبی در مقایسه با سایر کشورها نباشیم اما از مزیت‌هایی نیز بهره‌مند هستیم که سایرین در اختیار ندارند. برای مثال تولیدکنندگان مواد اولیه مانند نخ و الیاف در زمینه ارائه خدمات پس از فروش به خریداران ایرانی سرعت عمل بیشتری نسبت به تأمین‌کنندگان خارجی دارند.
*نساجی امروز:برنامه‌های حمایتی وزارت صنعت از نساجی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صنعت نساجی بستگی به اولویت‌هایی دارد که وزارت صنعت برای آن تعیین می‌کند اعداد و ارقام پیش‌بینی شده برای سال‌های آینده این صنعت، بسیار مطلوب هستند اما نکته مهم این‌که سیستم بانکی کشور، دستیابی به چنین اعداد و ارقامی را امکان‌پذیر می‌نماید! برای مثال اجرای طرح توسعه تارا ریس، نیازمند 17 میلیون دلار می‌باشد که حدود دو سال و نیم در بانک صنعت و معدن به‌دلیل کمبود منابع مالی، متوقف مانده است. زمانی پیش‌بینی‌های وزارت صنعت میسر خواهد شد که دولت و سیستم بانکی، امکان سرمایه‌گذاری را در اختیار ما (تولیدکنندگان) قرار دهد.
*نساجی امروز:از نظر وجود نیروی متخصص و توانمند، صنعت نساجی در چه شرایطی به سر می‌برد؟
مهندسین و متخصصین فوق‌العاده توانمند و هوشیاری در صنایع نساجی به فعالیت می‌پردازند و تمام تلاش خود را برای ارتقای دانش فنی و اطلاعات تخصصی به‌کار می‌گیرند. متأسفانه در بخش نیروی انسانی ساده شرایط چندان مطلوب نیست و طی چند سال اخیر شاید کمیت نیروی انسانی ساده موجود باشد اما فاقد کیفیت مطلوب هستند. در آلمان، هر شهروند باید یک دوره آموزشی و فنی را بگذارد تا بتواند وارد بازار کار شود در ایران چنین بستری وجود ندارد، افراد بدون مهارت، دانش و تجربه فراوانند! و پس از استخدام در کارخانه و واحدهای تولیدی، سیستم مجبور به تقبل هزینه‌های سنگین و سربار آموزش آنهاست.
*نساجی امروز:تحریم‌ها تا چه میزان در فعالیت‌های تجاری و تولیدی شما اثرگذار بود ( و هست) و پیش‌بینی شما از تبعات لغو آن بر صنعت نساجی چیست؟
در مقطعی از زمان به‌دلیل تشدید تحریم‌ها، واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه مانند نخ بسیار دشوار بود شد اما توانستیم این بحران را به بهترین شیوه مدیریت کنیم. در شرایطی که واردات نخ غیرممکن به‌نظر می‌رسید تولیدکنندگان نخ توانستند محصولات خود را با قیمت‌های مناسب به بازار ارائه دهند و به‌دلیل نبود رقیب خارجی، وضعیت تولید و فروش بهبود چشمگیری پیدا کرد. به‌اعتقاد من، رقابت نکته مثبتی است و باعث می‌شود تولیدکننده تمرکز و دقت بیشتری بر کیفیت محصولات خود اعمال نماید و تفکرات قدیمی خود را مورد بازنگری جدی قرار دهد. در یک‌ماه اخیر وزارت صنعت اقدامات موثری به نفع تولیدکننده انجام داده‌است که تأثیرات نسبتاً مثبتی نیز بر عملکرد ما گذاشته است.
به‌دلیل حضور در هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و آلمان، شاهد حضور هیئت‌های تجاری مختلف آلمانی به ایران هستیم و تمایل بسیاری به حضور در بازار کشور ما دارند. خوشبختانه مشارکت با تولیدکنندگان و صنعتگران ایرانی و سرمایه‌گذاری مشترک با فعالان اقتصادی مورد توجه دولت آقای دکتر روحانی قرار دارد و حتی از ایران برای صادرات برندهای آلمانی در منطقه استفاده خواهد شد. طبعاً تحقق این موارد هم اشتغال‌زایی کشور را افزایش می‌دهد و هم به رونق صادرات درآمدهای غیرنفتی کمک می‌کند. البته موفقیت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی به حرکات صحیح و منطقی قانون‌گذار بستگی دارد.
متأسفانه در ایران با چند مشکل اساسی مانند عدم شفاف‌سازی سیستم‌های اداری و مالی، وجود ارز دو نرخی، تغییرات مداوم و لحظه‌ای قوانین گمرکی مواجهیم که موجب می‌شوند شریک خارجی ریسک‌های بالای سرمایه‌گذاری در ایران را نپذیرد پس جذب سرمایه‌گذار خارجی ارتباط مستقیم با نحوه عملکرد و نگرش دولتمردان دارد.
بزرگ‌ترین مزیت نسبی فعلی صنایع نساجی برای دولت، اشتغال‌زایی قابل توجه آن است و نسبت سرمایه‌گذاری برای ایجاد اشتغال هر نفر در این صنعت به‌مراتب مقرون‌به صرفه‌تر از سایر صنایع می‌باشد.
*نساجی امروز: تبادلات اقتصادی، تجاری و صنعتی ایران و آلمان( با نگاه ویژه به صنعت نساجی) در چه شرایطی قرار دارد؟
هنوز تحریم‌ها به طور کامل برداشته نشده‌اند و سیستم بانکی آسیب‌پذیرترین بخش تحریم است تا زمانی که تبادلات بانکی میان ایران و سایر کشورها از سر گرفته نشود نمی‌توان در زمینه تبادلات تجاری و صنعتی با اطمینان به اظهارنظر پرداخت. حضور هیئت‌های تجاری بلندپایه آلمانی به ایران در حال افزایش است و از هر ایالتی حدود صد شرکت راهی ایران هستند برای مثال اول تا سوم نوامبر هیئتی از ایالت بایرن به‌همراه وزیر اقتصاد به ایران آمدند.
اردیبهشت امسال نیز همایش VDMA در ایران برگزار شد که طبق آمارهای موجود حدود هزار و 100 نفر صنعتگر ایرانی طی دو روز در این همایش حضور داشتند که این استقبال کم‌نظیر در محافل آلمان انعکاس عجیبی پیدا کرده به‌طوری‌که اتحادیه سازندگان ماشین‌آلات آلمان به برگزاری چنین همایشی در سایر صنایع ترغیب شده است!
قطعاً این استقبال پرشور در ذهن طرف آلمانی باقی می‌ماند زیرا به‌اعتقاد آنان در هیچ کشوری با چنین حجم وسیعی از استقبال صنعتگران نساجی مواجه نشده بودند. در اغلب کارخانه‌های نساجی(به خصوص بخش ریسندگی)، تعداد ماشین‌آلات آلمانی به مراتب بیشتر از سایر کشورهاست و حتی از قدمت برخی نیز بیش از 40 سال سپری می‌شود!
بخش نساجی VDMA، به‌طور سالیانه گردهمایی اختصاصی با حضور مدیران و سازندگان ماشین‌آلات نساجی آلمان برگزار می‌کند که در مورد آینده بازارهای خود به بحث و تبادل‌نظر می‌پردازند. گردهمایی امسال در کارخانه Thies- یکی از معتبرترین تولیدکنندگان ماشین‌آلات رنگرزی نخ و پارچه- برگزار شد. ضمن بازدید از این کارخانه به‌عنوان میهمان در جلسه خصوصی نیز شرکت کردم.
در این جلسه، حدود 70-60 مدیر ارشد به پیش‌بینی بازار کشورهای مختلف پرداختند برای مثال بازار سال آینده نساجی ویتنام و آمریکا را بسیار خوب پیش‌بینی کردند و در مقابل بازارهای ترکیه و چین را نامناسب توصیف کردند. در مورد ایران نیز به دلیل همایش بسیار موفق VDMA در تهران از من دعوت به عمل آورده بودند و تمایل بسیاری داشتند که با شرایط فعلی و آینده بازار ایران آشنا شوند. من نیز به ارائه واقعیت‌های صنعت نساجی در قالب نمودار و آمار پرداختم. در بخش پرسش و پاسخ، بیشترین حجم سوالات در مورد اتمام تحریم‌ها و از سرگیری روابط تجاری ایران و آلمان بود. در زمینه ساخت ماشین‌آلات نساجی، صحبتی از مشارکت یا تولید در ایران مطرح نشد و مباحث مربوط به فروش ماشین‌آلات مدنظر مدیران قرار گرفت.
در مجموع به این نتیجه رسیدند که بازار 80 میلیون نفری ایران، بازاری قابل تأمل و بسیار رو به رشد است و لغو تحریم‌ها و احیای روابط تجاری و اقتصادی ایران با دنیا فرصت بسیار ارزشمندی برای آلمان می‌باشد. به آنان توصیه کردم که از طریق نمایندگی‌ها و دفاتر خود در ایران، ارتباط بیشتری با مشتریان برقرار نمایند زیرا زمان مناسبی است تا نقطه‌نظرات تولیدکنندگان ایرانی را بهتر درک کنند ضمن این‌که ایتمای میلان در راه است و فرصت خوبی برای تقویت ارتباط با صنعتگران و مدیران ایرانی فراهم می‌شود. در بخشی از مطالب نیز به بیان مشکلات و چالش‌های نساجی ایران مانند قاچاق پوشاک و واردات بی‌رویه نخ‌های بی‌کیفیت اشاره کردم و عنوان داشتم که هزینه تولید در ایران نسبت به بسیاری از کشورها (چین و هند) به‌مراتب بالاتر است اما «کیفیت»، اولویت نخست تولیدکنندگان ایرانی است و ماشین‌آلات اروپایی در بخش‌های متعددی می‌توانند نیاز کیفی آنان را به بهترین نحو برطرف نمایند.
آلمان یکی از اقتصادهای برتر جهان است، سال‌های متمادی پیش و پس از انقلاب، همکاری‌های بسیار مطلوبی میان دو کشور در جریان است و ایرانیان تمایل بسیاری به گسترش روابط تجاری و اقتصادی با این کشور دارند. آلمان دارای تکنولوژی‌های مدرن و پیشرفته می‌باشد و هنگام صحبت با اغلب صنعتگران ایرانی، آلمان در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی، اولویت نخست آنان برای سرمایه‌گذاری مشترک در صنایع مختلف از جمله نساجی هستند. آلمان نیز به حضور و فعالیت در بازار ایران تمایل خاصی دارد. آینده اقتصادی بسیاری از کشورها مانند چین، برزیل و روسیه آینده چندان روشن نیست و به مروز ضعیف‌تر خواهند شد و ایرانِ پس از تحریم، فرصت بسیار خوبی در اختیار آلمان قرار خواهد داد تا حضور موثرتر و پر رنگ‌تری در این کشور داشته باشد.
لازم به یادآوری است که شرکت نمایشگاه‌های آلمان به همراه هیئت‌ها تجاری به ایران می‌آیند. برای مثال چندهفته پیش مسئول شرکت نمایشگاهی هانوفر در ایران حضور یافت و جلسه مشترکی با مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های ایران برگزار نمود. شرکت نمایشگاهی هانوفر برگزارکننده دموتکس است که حضور در این نمایشگاه معتبر برای تولیدکنندگان فرش‌های ماشینی و دستباف و کف‌پوش‌های مختلف ایرانی بسیار مهم است از سوی دیگر سیاست جدید شرکت نمایشگاه‌های آلمان بر این اصل استوار است که برگزاری دموتکس به آلمان محدود نشود کما این‌که در روسیه و دوبی نیز دموتکس را برگزار نمود که چندان موفق نبود به‌همین دلیل پیشنهاد دادیم که به دموتکس ایران هم فکر کنند قطعاً در صورت برگزاری نمایشگاه معتبری مانند دموتکس در ایران، شاهد رونق صادرات محصولات ایرانی خواهیم بود. در اتاق ایران و آلمان این موضوع را با دقت و جدیت دنبال می‌کنیم و با کمال اطمینان اعلام می‌کنم دموتکس ایران برگزار خواهد شد.
*نساجی امروز:به ورود هیئت‌های تجاری آلمان به ایران اشاره کردید که البته این مورد مختص آلمان نیست و شاهد حضور میهمانانی از اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و ... نیز هستیم. یکی از انتقادات کارشناسان اقتصادی این است که برگزاری چنین جلساتی، مقدمه‌ای است تا بار دیگر ایران به مصرف‌کننده ِ صرف کشورهای مذکور تبدیل شود و الزاماً این مذاکرات به انتقال دانش فنی و تکنولوژی به ایران منتهی نمی‌شود. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
ایران باید بستر لازم برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی را مانند ترکیه، پاکستان و ... فراهم نماید. نکته جالب این‌که پاکستان از نظر مسائل امنیت جانی به هیچ‌عنوان قابل مقایسه با ایران نیست اما دولت همین کشور، امنیت مالی بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی مدنظر قرار می‌دهد! در ایران امنیت جانی سرمایه‌گذاران کاملاً تضمین شده است اما متأسفانه امنیت سرمایه‌گذاری خارجی را ایجاد نکرده‌ایم.
تمایل به حضور و سرمایه‌گذاری در بازار ایران همیشه وجود داشته و دارد به خصوص در بخش خودروسازی برای مثال شرکت معتبر و بزرگی مانند فولکس واگن تمایل بسیاری به حضور در بازار ایران دارد (به احتمال فراوان در آینده نزدیک وارد خواهد شد) اغلب شرکت‌های خارجی در زمینه مشارکت، به‌دنبال حداقلِ ریسک هستند و وظیفه دولتمردان و حاکمیت است که بستر لازم برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری را فراهم نمایند.
طی چند سال اخیر، ایران و دنیا تغییر و تحولات بسیاری را پشت‌سر گذاشته است و هیچ‌چیز مانند سال‌های پیش از تحریم نیست. خوشبختانه خودکفایی و استقلال بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی به‌دلیل تحریم، افزایش قابل توجهی پیدا کرده است و به شناخت بسیار خوبی از شرایط بازار دست یافته‌اند از سوی دیگر دنیا نیز به پیشرفت‌های چشمگیری در عرصه تکنولوژی دست یافته که (با توجه به تحریم) از دستیابی به آنها محروم مانده‌ایم طبعاً تلفیق این دو ( خودکفایی و عدم دستیابی به تکنولوژی‌های جدید) کار چندان آسانی نیست اما معتقدم بخش خصوصی بسیار توانمندتر از سال‌های پیش از تحریم شده است شرکت‌های آلمانی به‌دلیل اطلاع از این جریان تمایل فراوانی به ارتباط با بخش خصوصی دارند زیرا حرف‌های یکدیگر را بهتر درک می‌کنند و به توافقاتی خواهند رسید که ممکن است با بخش دولتی به آن نرسند. امیدوارم به زودی شاهد مشارکت خارجی سرمایه‌گذاران آلمانی با شرکت‌های بخش خصوصی ایران در صنایع خودروسازی، نساجی و داروسازی باشیم.
*نساجی امروز: کیفیت بالای ماشین‌آلات آلمانی قابل بحث نیست اما قیمت بسیار بالای آن موجب شده که اکثر مدیران واحدهای نساجی ترجیح دهند از ماشین‌آلات چینی و هندی که قیمت به‌مراتب کمتری از ماشین‌آلات اروپایی دارند، استفاده کنند با این استدلال که محصول ماشین آلمانی را ماشین چینی هم تولید می‌کند. دیدگاه شما در این مورد چیست؟
بسیاری از شرکت‌های آلمانی با توجه به افزایش هزینه‌های حقوق و دستمزد کارگر و ... تولیدات خود را به کشورهایی مانند چین منتقل کرده‌اند اگرچه تکنولوژی آلمانی را کماکان حفظ کرده‌اند. در تارا ریس هم از ماشین‌آلات سوئیسی و آلمانی استفاده می‌شود و هم فضایی برای ماشین‌آلات چینی مدنظر قرار می‌گیرد آن هم در مواردی که نیاز خاصی به تکنولوژی مدرن وجود ندارد.
به اعتقاد من نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات گران‌قیمت آلمانی و اروپایی در تمام بخش‌ها به همان اندازه نامناسب و غیرمنطقی است که تمام خط تولید به ماشین‌آلات چینی اختصاص داده شود. بعضی از بخش‌های کارخانه نیاز چندانی به بهره‌گیری از ماشین‌آلات پیشرفته و مدرن ندارند و با ماشین‌آلات چینی هم قابل انجام است اما در بعضی از قسمت‌ها به دلیل حساسیت و اهمیت فراوان باید از بهترین و مدرن‌ترین ماشین‌آلات موجود استفاده شود؛ برای مثال در سیستم ریسندگی، دستگاهی مانند اتوکنر باید از دستگاه تولید آلمان (اروپا) استفاده شود زیرا هرگز نمونه چینی پاسخگوی نیاز کارخانه نخواهد بود.
*نساجی امروز: مطلب نهایی
مدتی پیش شاهد برگزاری ایتمای میلان بودیم. ایتما، جام جهانی نساجی و گردهمایی بزرگی از فعالان نساجی دنیا محسوب می‌شود اما به‌دلیل گستره و تعداد فراوان سالن‌ها، امکان بازدید از تمام غرفه‌ها و اطلاع از آخرین تکنولوژی‌ها و دستاوردهای شرکت‌های مطرح، بسیار دشوار است. نماینده انحصاری شرکت رجیانی ایتالیا در ایران هستیم که اولین تولیدکننده دستگاه‌های چاپ دیجیتال در صنعت نساجی محسوب می‌شود و برخی از ابتکارات آن مانند چاپ دیجیتال به روی شیشه، فراتر از دنیای نساجی حرکت می‌کند.
