نظام جهانی و منافع متقابل

به گفته مهندس ثقفی، «متاسفانه با توجه به شرایط تحریم‌ها و همچنین قیمت صعودی ارز در کشور علاوه بر اینکه تامین مواد اولیه بسیار سخت شده‌، افزایش قیمت ها نیز به دلیل عدم تناسب با درامد مردم کاهش فروش را در بر داشته است . با توجه به گفته های جدید رئیس بانک مرکزی در خصوص تثبیت قیمت ارز با بهای 000/285ریال شاید بتوان به واردات مواد اولیه امیدوار شد . »

به گزارش سرویس خبر و گزارش نساجی امروز، وی اذعان می‌‌کند:«بدون تعامل با جامعه جهانی به نظر نمی رسد بتوان آینده روشنی را برای کشور عزیزمان متصور شد.اگر در حوزه سیاست خارجی کاملاً عمل گرا و غیر ایدئولوژیک و غیر آرمان گرا و معامله گرانه و منفعت‌گرا عمل کنیم و صد البته در چارچوب اخلاق، شاید شرایط بهبود یابد . نظام جهانی، منافع متقابل را بهتر از دوستی دیرینه و ایدئولوژی می‌فهمد» مشروح این مصاحبه از نظرتان می‌گذرد.

*نساجی امروز: در دهمین ماه 1401 قرار داریم، امسال برای صنعتگران نساجی چگونه سپری شد؟

در ده ماه گذشته سال 1401 شرایط فروش نسبت به سنوات گذشته مناسب نبوده و همچنین دو ماه آینده نیز چشم انداز خوبی برای فروش محصولات نساجی نخواهیم داشت.
همان طور که مستحضرید تورم 60 درصدی منجر به کاهش قدرت خرید مردم شده و براساس آمار و با توجه به هزینه های ارزاق هر خانوار،  فروش پوشاک نیز بسیار کاهش پیدا کرده است و جزو اولویت های خانواده ها نمی باشد .
با توجه به آمار منتشر شده در هفت ماه نخست سال 1401 مجموع واردات بخش نساجی اعم از الیاف، پارچه، نخ، منسوجات بی‌بافت، پوشاک و کفپوش‌ها یک میلیارد و 41 میلیون دلار بود. این درحالی است که کل حجم صادرات 312 میلیون دلار است. بنابراین حجم واردات صنعت نساجی کشور معادل 3/3 برابر میزان صادرات است.

همچنین بررسی آمارهای گمرک حاکی از آن است که صادرات کشور از سال ۱۳۹۰ تاکنون به‌جز دو سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در مابقی سال‌ها کاهشی بوده اما نکته جالب اینکه، عمده کاهش مربوط به سال‌های اخیر است، به‌طوری‌که در تحریم‌های سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ میزان صادرات نساجی ایران بیش از ۱ میلیارد دلار بوده که این میزان در سال‌های اخیر به کمتر از ۷۰۰ میلیون دلار رسیده است.

به نظر می رسد این آمار نزولی وضعیت صنعت نساجی را تا حدودی نشان دهد‌. متاسفانه با توجه به شرایط تحریم‌ها و همچنین قیمت صعودی ارز در کشور علاوه بر اینکه تامین مواد اولیه بسیار سخت شده‌، افزایش قیمت ها نیز به دلیل عدم تناسب با درامد مردم کاهش فروش را در بر داشته است . با توجه به گفته های جدید رئیس بانک مرکزی در خصوص تثبیت قیمت ارز با بهای 285/000 ریال شاید بتوان به واردات مواد اولیه امیدوار شد .

*نساجی امروز: تاثیر ناآرامی‌های اخیر بر بازار تولید و فروش محصولات نساجی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

چندماه از ناآرامی‌های اخیر در کشور می‌گذرد و از همان ابتدا آثار کوتاه‌مدت آن براقتصاد کشور نمایان شد، ولی آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است، تأثیری است که این ناآرامی‌ها در بلندمدت بر بخش‌های مختلف اقتصاد ملی به همراه دارد.
در بخش آثار کوتاه‌مدت و فوری ناآرامی‌های اخیر در کشور، ریزش شاخص‌ها در بازار سهام به خصوص در ماه‌های نخست، مشهود بود. همچنین پس از اعمال محدودیت در اینترنت و برخی از پلتفرم‌های خارجی، شاهد خسارت‌های قابل توجهی به کسب و کار‌های آنلاین هستیم.

با توجه به محدودیت های اعمال شده در فضای مجازی،  کسب و کارهای زیادی از بین رفت و افراد مشاغل خود را از دست دادند که بخشی از این افراد در صنعت نساجی فعال بوده اند .

ناآرامی خود شاخص‌های بنگاه‌های صنعتی را تحت تاثیر قرار داد . در بخش صنعت به دلیل تقاضای پایین مشتریان که ناشی از کاهش قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور است، میزان فروش شرکت‌ها با کاهش شدیدی روبرو شده است که منجر به افزایش موجودی انبارها شده است.
از سوی دیگر، شرکت‌ها به دنبال بی‌ثباتی نرخ ارز در تامین مواد اولیه خود با مشکل روبرو هستند. روندی که برای ماه آینده نیز پیش بینی می شود. اما وضعیت «صنایع نساجی» نشان می‌دهد این گروه روی لبه تیغ قرار دارد.

*نساجی امروز:تحلیل شما از شرایط فعلی صنعت ریسندگی پنبه‌ای کشور چیست ؟ در خصوص تهیه و تأمین پنبه برای صنعتگران چه چالش‌ها و محدودیت‌هایی وجود دارد؟

صنعت نساجی در ایران دارای قدمتی طولانی و یکی از مهم ترین بخش های اشتغال زا است . این صنعت در سال‌های اخیر با مشکلاتی رو به رو شده و توجه به مشکلات آن بسیار ضروری است.
نساجی در میان نیاز های اساسی اقتصادی در درجه سوم اهمیت پس از مواد غذایی و مسکن قراردارد و 4 درصد ارزش افزوده صنعتی ما و 10 درصد از کل صادرات صنعت کشور را شامل می شود .

میزان سرمایه گذاری برای ایجاد یک شغل در صنعت نساجی در مقایسه با بعضی از صنایع مانند پتروشیمی، فولاد ، نیروگاهی و خودروسازی، بسیار پایین است . از آن جا که این صنعت به بخش اقتصادی در سطح ملی  و در بین زیر بخش های صنعت، بالاترین توان اشتغال زایی را به خود اختصاص داده و در حال حاضر 18 درصد اشتغال در صنعت مربوط به نساجی است . بنابراین ، مشکلات آن و رفع آنها اهمیت بسیار دارد.

پس از تحریم‌ها واردات مواد اولیه از کشورهای مختلف با مشکلات بسیاری در دورزدن تحریم‌ها و نقل‌و‌انتقال پول و اسناد خرید و حمل مواجه بوده و برخی اوقات روال‌ اداری داخلی این مشکلات را چند‌برابر کرده است که بسیاری کارشناسان از این مقوله به‌عنوان «خودتحریمی» یاد می‌کنند. متأسفانه درخصوص پنبه مورد‌نیاز صنعت نساجی این مشکل با تنگناهای بیشتری مواجه است و از آنجا که کشور ازبکستان از سال گذشته فروش و صادرات پنبه خود را محدود کرده است و ترجیح بر تبدیل آن به نخ و ایجاد ارزش افزوده بیشتر دارد و دیگر خام فروشی انجام نمی دهد.

نساجی بیش از هر عامل دیگری با فراز و فرود های «‌پنبه‌» گره خورده، زیرا زیر بنای رشد و توسعه آن، آرامش در وضعیت تامین ماده اولیه، یعنی پنبه است . پنبه داخلی به دلیل الیاف بیگانه کیفیت مناسبی برای این صنعت ندارد و قیمت آن از نرخ جهانی بالاتر است .

از سوی دیگر اتخاذ سیاست های حمایتی از تولید داخلی این محصول، افزایش قیمت تمام شده پنبه وارداتی و افزایش هزینه تولید منسوجات را به دنبال داشته است .
به علاوه میزان کشت پنبه داخلی، قادر به تامین نیاز صنایع نساجی نیست . کشت پنبه به دلیل عدم استفاده از دانش کشاورزی مدرن و به دلایل فنی و اقتصادی روندی نزولی دارد .برای کشت پنبه در کشور محدودیت هایی وجود دارد مانند محدودیت منابع آب در کشور‌، محدودیت زمین قابل کشت در مقیاس‌های بزرگ‌، محدودیت های مکانیزه شدن صنایع کشاورزی به دلیل بحث اشتغال زایی ، محدودیت در بذر و .... در مجموع بهره وری را کاهش و در نهایت قیمت تمام شده پنبه را به نسبت قیمت جهانی افزایش داده است که استفاده از آن نیز در بازار شدید رقابتی منجر به افزایش قیمت و از دست دادن مزیت رقابتی خواهد شد . بنابراین بخشی از نیاز باید از طریق واردات تامین شود . مجموعه ما نیز در خصوص کشت پنبه اقداماتی را انجام داده است .

*نساجی امروز: وضعیت تولید و صادرات فرش ماشینی ایران چگونه است؟

درحالی‌که تولیدکنندگان ایرانی ازجمله مشهورترین تولیدکنندگان فرش ماشینی در دنیا هستند، اما کل صادرات فرش ماشینی کشور در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰ میلیون دلار و در ۷ماهه امسال نیز 5/26میلیون دلار بوده است.
این درحالی است که صادرات فرش ماشینی ترکیه از 9/1 میلیارد دلار در سال ۲۰۱۳ به 7/2 میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۱ و به ۲/۲ میلیارد دلار نیز تا ۱۰ماهه ۲۰۲۲ رسیده است. به عبارتی، صادرات فرش ماشینی ترکیه طی سال گذشته حدود ۶۸ برابر صادرات این محصول در کشورمان بوده است.

از آنجا که فرش ماشینی در داخل کشور بافته می شود و تعداد کارخانه ها هم زیاد است، بازار از این محصول اشباع شده و بنابراین کمبودی هم وجود ندارد.
در مورد وضعیت صادرات لازم به ذکر است به خاطر قیمت دلار در ایران، خرید فرش ماشینی از ایران برای دیگر کشورها صرفه دارد و بنابراین صادرات این کالا در جریان است.
البته این صادرات به صورت منظم و مدیریت شده توسط دولت یا دیگر ارگان های ذی ربط نیست تا تولیدکنندگان بتوانند بدون دغدغه کالای خود را صادر کنند، هر کدام جداگانه به دنبال مشتری هستند یا اینکه ممکن است مشتریان برای خرید به شهرک‌های صنعتی فرش ماشینی مراجعه کنند.

چین، اروپا، کشورهای آسیانه میانه و همسایگان مانند عراق و افغانستان از مقاصد صادراتی ما در فرش ماشینی هستند که سهم کشورهای همسایه از آن بیشتر است. اما شکل این صادرات سازمان یافته نیست و خود تولیدکنندگان با رایزنی هایی که انجام می دهند می توانند صادرات انجام دهند.

هنوز در بازارهای جهانی جایگاه مشخص، ثابت و مناسبی نداریم و برای حفظ بازار ایجاد شده هر ساله با مشکلات جدیدی روبرو هستیم .
ورود و حفظ بازارهای جهانی احتیاج به حرکت صنفی دارد اما در حال حاضر هر شرکتی به صورت جزیره‌ای باید فعالیت خودش را به عنوان صادرکننده ادامه بدهد
از نظر تولید محصولات جدید در سال‌های اخیر با محصولات جدید و نوآورانه ای در بازار تولیدات ایران مواجه بوده‌ایم .

برای تداوم حضور و توسعه بازار مشکلات فراوان است . مشکلاتی چون رفع تعهدات ارزی ، بالابودن هزینه‌های حضور در نمایشگاه‌های معتبر  خارجی که یکی از موثرترین روش‌های معرفی محصول است ، همچنین مشکلات نقل و انتقالات پول ، عدم امکان حضور مستقیم یک شرکت تولید کننده ایرانی با نام و برند خود در کشورهای دیگر همه موجب می‌شود که روند صادرات یک شرکت و در نهایت یک صنعت با یک روند رشد تدریجی صعودی همراه نباشد.

هم اکنون بیشتر مشکلات فعالان اقتصادی شاغل در این بخش مربوط به نقدینگی است. یکی از مزیت هایی کشور ما پایین تر بودن  هزینه های انرژی و دستمزد نسبت به سایر کشور ها می باشد و این مورد می تواند یک مزیت رقابتی مناسب برای کشورمان باشد اما متاسفانه شرایط تحریم منجر شده تا پروسه تامین مواد اولیه وارداتی بسیار زمان‌بر باشد و این شرایط به نحوی است که معمولا می بایست مواد اولیه برای مصرف 6 ماه الی 8 ماه در کارخانه موجود باشد که این خواب سرمایه طی 8 ماه منجر به افزایش قیمت تمام شده تا 20 درصد نیز می‌گردد و باعث از بین رفتن مزیت رقابتی محصولات تولیدی در کشورمان می گردد و همچنین نیاز به نقدینگی بالایی دارد‌.

به طور مثال از زمان سفارش الیاف اکرلیک تا رسیدن الیاف به کارخانه‌، رنگرزی الیاف، پروسه ریسندگی ، بافت فرش ، تکمیل سفارش مشتریان و فروش فرش 8 ماه زمان سپری خواهد شد .

علاوه بر این قطعی برق، کارخانجات تولیدی را با مشکل جدی مواجه کرده، امیدواریم دولت در جهت رفع این مشکلات تدابیری بیاندیشند تا تسهیلی در فضای کسب وکار کشور ایجاد شود.
درخواست کاهش 30 درصدی مصرف برق کارخانجات با عنایت به روند تامین سوخت نیروگاه‌ها و لزوم حفظ پایداری شبکه برق کشور یکی دیگر از مواردی است که منجر به افزایش بهای تمام شده محصولات می گردد و این افزایش ها که ناشی از کاهش بهره‌وری می‌باشد در نهایت منجر به عدم جذابیت قیمت برای مشتریان در قیاس با رقبا و در نهایت کاهش فروش خواهد شد .

 امید است با تدوین یک استراتژی و پیاده سازی موثر آن بتوان طی سال‌های آینده به ثبات بیشتری در حوزه صادرات فرش ماشینی برسیم .

*نساجی امروز: در مورد فعالیت‌های گروه ساوین، پروژه‌ها و اقدامات جدید آن توضیحاتی ارائه فرمایید.

این مجموعه با وجود تمام مشکلات،  همیشه در حال توسعه و به روزرسانی ماشین آلات خط تولید خود می‌باشد .
در سال 1401 نیز مانند سنوات گذشته نسبت به روز رسانی و ایجاد طرح توسعه خط تولید پنبه شانه با ظرفیت 10 تن نخ رینگ در روز  با جدیدترین و مدرن‌ترین ماشین‌آلات آلمانی را اجرا نموده است و در حال حاضر در حال نصب و راه اندازی آن می‌باشیم.  در کنار بخش نساجی با توجه به موارد ذکر شده به دلیل مشکلات تامین پنبه در خصوص کشت پنبه نیز فعالیت هایی را شروع کرده ایم .

گزارشات و آمار موجود نشان می دهد که دو سوم نیاز صنایع نساجی کشور در رابطه با پنبه از طریق واردات تامین می شود.

یکی از معضلات موجود در پنبه داخلی کیفیت پایین الیاف و همچنین وجود الیاف بیگانه در آن می باشد که این امر به دلیل کشت و کار سنتی و برداشت غیرمکانیزه پنبه در کشور است.پایین بودن کیفیت پنبه داخلی سبب شده است که کارخانجات پیشرو در صنعت نساجی از قبیل ساوین تاب تمایل کمتری به استفاده از پنبه داخلی داشته باشند. با این وجود کشورهایی که در چند سال گذشته به عنوان صادرکننده اصلی پنبه به حساب می آمدند با توجه به اهمیت اشتغالزائی و تولید ارزش افزوده، در حال توسعه صنایع نساجی خود هستند و همین امر سبب شده است که میزان صادرات پنبه را به حداقل برسانند.

نمونه بارز در رابطه با این موضوع کشور ازبکستان است. در سال های نه چندان دور بخش اعظمی از نیاز پنبه صنایع نساجی ایران از کشور ازبکستان تامین می گردید اما در حال حاضر با توجه به توسعه صنعت نساجی در ازبکستان، صادرات پنبه در این کشور ممنوع شده و تقریباً به صفر رسیده است.

افزایش آگاهی جامعه جهانی در رابطه با موضوع بهداشت و  سلامت عمومی نیز باعث شده است که عموم افراد تمایل بیشتری به استفاده از پوشاک حاصل از الیاف طبیعی از قبیل پنبه داشته باشند. بنابراین با توجه به شرایط موجود و نیازمندی بالای جوامع و کشورهای مختلف به پنبه، استحصال این مواد اولیه در بازارهای جهانی رقابتی شده است. بنابراین قطعاً در سال های آینده با توجه به توسعه صنایع نساجی در کشورهای تولید کننده پنبه و کاهش خام فروشی، رقابت در بازار پنبه افزایش خواهد یافت.

توجه به این موضوعات نشان می دهد در آینده صنعت نساجی در کشورهایی موفق خواهد بود که علاوه بر برنامه ریزی برای توسعه صنعت نساجی، برنامه جامع و مدونی در رابطه با توسعه کشاورزی و تامین مواد اولیه خود یعنی پنبه داشته باشند. همین امر سبب شد که مجموعه هولدینگ ساوین تصمیم به تاسیس شرکت کشت و صنعت ساوین دشت نماید. فعالیت این شرکت در زمینه کشاورزی و با محوریت تامین نیاز اولیه صنایع نساجی یعنی پنبه می‌باشد.

در گام نخست به منظور بهبود کیفیت و ارتقا مکانیزاسیون در کشت پنبه این شرکت اقدام به تهیه ردیف کارهای پیشرفته و واردات بذرهای با کیفیت و همچنین کمباین های تمام مکانیزه نمود. از دیگر اقدامات این شرکت تاسیس کارخانه پنبه پاک‌کنی به منظور کنترل کیفیت محلوج پنبه استحصال شده بود. با توجه به محدود بودن کشت پنبه به چند استان و منطقه خاص و همچنین محدودیت اراضی و منابع آبی در این مناطق، شرکت کشت و صنعت ساوین دشت اقدام به توسعه کشت پنبه در مناطق جدید نمود.

کشاورزی در کشور با توجه به محدودیت های اقلیمی و کاهش منابع آبی نیازمند برنامه ریزی های دقیق و پیشرفته دارد بنابراین ورود صنعت نساجی به بخش کشاورزی و کشت پنبه قطعاً با چالش‌های فراوانی همراه خواهد بود.
کشت پنبه به عنوان یک گیاه صنعتی به خصوص در مناطق جدید دارای ریسک‌های بسیار بالایی است که می‌تواند منجر به عدم موفقیت این امر شود. بنابراین حمایت‌های گسترده‌ای را از جانب وزارت جهاد کشاورزی می‌طلبد که متاسفانه در طول سه سال فعالیت این شرکت شاهد آن نبوده ایم.

در بسیاری از کشورهای پیشرو در کشاورزی، حمایت‌های ویژه مالی از کشاورزان و تولیدکنندگان صورت می گیرد که در نهایت منجربه توسعه و بهبود تولیدات کشاورزی در این کشورها شده است.
از جمله مواردی که وزارت جهاد کشاورزی کشور بایستی در برنامه های خود قرار دهد بحث کشاورزی قراردادی و تامین بذر و نهاده‌های مناسب برای کشاورزان و همچنین خرید تضمینی محصولات آنها می‌باشد که در نهایت می‌تواند باعث ارتقاء تولیدات کشاورزی گردد.در مجموع برای تداوم صنعت نساجی در کشور و تامین مواد اولیه برای این صنعت اشتغال‌زا بایستی برنامه ریزی دقیق و بلند مدتی توسط نهادهای ذیربط انجام شود تا در آینده با مشکل تامین پنبه در کشور مواجه نشویم.

*نساجی امروز:مطلب نهایی

متاسفانه شاهد شرایط سختی هستیم و فعالیت های تولیدی در شرایط تحریم و عدم تناسب درامد مردم با قیمت‌ها‌، کمبود برق و گاز در کشور که منجر به کاهش تولید و بهره وری و در نهایت افزایش قیمت تمام شده می شود و همچنین نوسانات قیمت ارز اگر غیرممکن نباشد، بسیار سخت شده است .
بررسی ها نشان می دهد سرمایه گذاری در ایران طی دهه گذشته نزولی بوده است و از آن مهمتر پیشی گرفتن استهلاک بر سرمایه گذاری است که خطرناک ترین وضعیت در کشور عزیزمان را نشان می دهد . به نظر می‌رسد همزمانی شیب تند سقوط سرمایه گذاری خالص با تحریم های جامع آمریکا تصادفی نیست .

طی بازدیدی که از کشور ازبکستان داشتم شاهد سرمایه گذاری این کشور در بخش صنایع نساجی بودم و برای کارخانجات خود از بهترین کمپانی های اروپایی ماشین آلات ریسندگی، بافندگی و رنگرزی را خریداری کرده بودند که این سرمایه گزاری علاوه بر اشتغال زایی برای کشور خود با تبدیل پنبه به نخ وتکمیل زنجیره تولید ارزش افزوده بیشتری را نیز به ارمغان خواهد آورد .
بدون تعامل با جامعه جهانی به نظر نمی رسد بتوان آینده روشنی را برای کشور عزیزمان متصور شد.اگر در حوزه سیاست خارجی کاملاً عمل گرا و غیر ایدئولوژیک و غیر آرمان گرا و معامله گرانه و منفعت‌گرا عمل کنیم و صد البته در چارچوب اخلاق، شاید شرایط بهبود یابد . نظام جهانی، منافع متقابل را بهتر از دوستی دیرینه و ایدئولوژی می‌فهمد .

در پایان امیدوارم بتوان از فرصت بازار شب عید استفاده نماییم تا شرایط فروش بهتری داشته باشیم همان طور که مطلع می باشید در فروردین ماه سال جدید با توجه به افزایش قیمت و روند قیمت گزاری، مجدداً توان خرید کاهش خواهد یافت . باید دست اندر‌کاران و اقتصاددانان فکری برای آینده کشور نمایند لذا در غیر این صورت اگر با این روند ادامه دهیم شاهد تعطیلی و بیکاری کارکنان خواهیم بود. به هر حال آرزومندم با مدیریت صحیح مدیران و مسئولان کشور عزیزمان ایران‌، بهترین‌ها پیش روی همه مردم کشور باشد .

در پایان برای مجله خوب شما هم آرزوی بهترین‌ها را دارم .