روایت شامخ از تحولات اقتصادی در پایان سال ۱۴۰۱

شاخص مدیران خرید (PMI) که در ایران با عنوان شامخ منتشر می‌شود، در پایان سال گذشته با ثبت رکورد تاریخی ۷۹/۵۶ به بیشترین عدد از ابتدای پیمایش این شاخص (مهر ۱۳۹۸) رسیده است. بررسی روند شامخ نشان می‌دهد که این شاخص در سال ۱۴۰۱ پس از یک دوره رکود کم‌سابقه که از ابتدای پاییز آغاز شده و تا دی‌ رو به تعمیق بود، در بهمن شامخ به نقطه تغییر رسیده و در ناحیه بهبود قرار گرفت.

به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، شامخ در اسفندماه برای دومین ماه پیاپی در ناحیه بالای ۵۰ به دست آمده که از بهبود قابل‌توجه وضعیت کسب‌وکارها در اسفند نسبت به بهمن‌ماه حکایت دارد. ثبت این رکورد تا حدود زیادی به دلیل شرایط نابسامان و رکودی یاد‌شده در ماه‌های قبل بوده است.

از مهم‌ترین موضوعات مورد اشاره توسط مدیران خرید در اسفند افزایش قیمت مواد اولیه و محصولات تولیدی است. این موضوع می‌تواند به خروج از شرایط رونق و ورود به ناحیه کمتر از ۵۰ طی ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۲ منجر شود. بر اساس گزارش مدیران خرید در اسفند مقدار تولید افزایش قابل‌توجهی داشته (۸۱/۶۰) و میزان سفارشات جدید پس از کاهش شدید در دی (۸۲/۴۰) و عدم‌تغییر در بهمن (۶/۴۹) در اسفند با افزایش روبه‌رو شده است (۹۷/۵۴).

همچنین سرعت انجام و تحویل سفارشات بهبود زیادی داشته (۴۸/۶۱) و شاهد افزایش در موجودی مواد اولیه خریداری‌شده نیز هستیم (۱۴/۵۴). میزان استخدام نیروی کار اندکی افزایش یافته (۲۸/۵۲) و افزایش شدید در قیمت مواد اولیه در اسفند نسبت به ماه گذشته گزارش شده است (۶۱/۸۷). افزایش قیمت خرید مواد اولیه از ابتدای پیمایش شامخ در تمامی دوره‌ها گزارش شده و از مرداد سال ۱۴۰۱ بر شدت افزایش قیمت مواد اولیه افزوده شده است.
بنا بر اعلام فعالان اقتصادی، در اسفند وضعیت موجودی محصول نهایی در انبار اندکی کاهشی بوده (۱۸/۴۵) و با وجود افزایش قابل‌توجه در فروش محصولات (۱۸/۶۱) میزان صادرات اندکی کاهش یافته است (۸۱/۴۸). قیمت محصولات تولیدی نیز در اسفند افزایش یافته و انتظار فعالان اقتصادی نسبت به تولید در ماه آینده حاکی از کاهش قابل‌ملاحظه است (۴۸/۳۶).

بررسی شامخ صنعت در اسفند

شامخ صنعت در اسفندماه با ثبت عدد ۵۱/۵۹ نشان از بهبود وضعیت کسب‌وکارهای بخش صنعت نسبت به ماه گذشته دارد. بنا بر گزارش مدیران خرید بخش صنعت، در اسفند میزان تولید محصولات نسبت به ماه گذشته به میزان زیادی افزایش یافته (۴۶/۶۳) و سفارشات جدید مشتریان نیز بهبود قابل‌توجهی را تجربه کرده است (۱۴/۶۲). وضعیت این دو مولفه از عوامل اصلی بهبود شامخ صنعت و حتی شامخ کل در اسفندماه بوده است.

بنا بر اعلام مدیران خرید، سرعت انجام و تحویل سفارشات افزایش یافته (۵۳/۶۵) و موجودی مواد اولیه خریداری‌شده و نیروی کار استخدام‌شده نیز بدون تغییر گزارش شده است. (۲۵/۵۰ و ۷۳/۵۰). این موضوع با توجه به افزایش شدید قیمت مواد اولیه (۹۷/۸۶) و روند فزاینده آن طی ماه‌های گذشته می‌تواند حاکی از انتظار رکود در ماه‌های آینده توسط فعالان بخش صنعت یا چشم‌انداز کاهشی در قیمت مواد اولیه باشد. در غیر این صورت در نتیجه تصمیم فعالان اقتصادی برای پوشش ریسک ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه در سال آینده و ماه‌های پیش‌رو، موجودی مواد اولیه خریداری‌شده باید افزایش می‌یافت.

با توجه به مولفه تولید انتظاری در ماه آینده (۳۴/۴۰) می‌توان گفت عدم خوش‌بینی نسبت به فعالیت‌ها در سال آینده این امر را رقم زده است (۳۴/۴۰). افت موجودی انبار محصول نهایی (۴۴/۴۲)، بهبود قابل‌توجه در صادرات (۷۸/۵۶)، فروش و قیمت محصول نهایی (۶۴/۶۶) سایر موارد گزارش‌شده توسط فعالان اقتصادی بخش صنعت بوده است.

مقایسه شامخ صنایع مختلف در اسفند

در پیمایش اسفندماه به‌جز گروه پوشاک و چرم، شامخ سایر صنایع مورد بررسی در ناحیه رونق و بالاتر از ۵۰ به دست آمده که نشان از بهبود وضعیت کسب‌وکارهای صنایع دارد.

بررسی و مقایسه اعداد شامخ صنایع مختلف در بهمن‌ و اسفند حاکی از آن است که رونق فعالیت‌های برخی صنایع در اسفند شدت یافته و در برخی صنایع نیز این بهبود تضعیف شده است. عمده صنایع مورد بررسی طی سه ماهه پایانی سال ۱۴۰۱ شاهد تقویت روند رو به بهبود وضعیت کسب‌وکارهای خود بوده‌اند، هرچند که روند بهبود فعالیت‌های صنایع پایه از قبیل صنایع فلزی، ماشین‌سازی و لوازم خانگی، وسایل نقلیه و قطعات وابسته و شیمیایی تضعیف‌شده که می‌تواند در ماه‌های آتی تغییر در روند رو به رشد شامخ کل و شامخ صنعت را به همراه داشته باشد.

در میان صنایع مورد بررسی بیشترین عدد شامخ متعلق به گروه کانی‌های غیرفلزی است (۷۵) و کمترین شامخ طبق روال شش ماه اخیر متعلق به گروه پوشاک و چرم است (۱/۴۸). شامخ این گروه پس از هشت ماه در بهمن در ناحیه بالای ۵۰ قرار گرفت، اما در اسفند مجددا به زیر ۵۰ تنزل یافته است که حکایت از تداوم وضعیت نابسامان فعالیت‌های این گروه دارد.

شامخ گروه کانی‌های غیرفلزی در اسفند با ۱۷ واحد افزایش نسبت به ماه قبل نشان از شدت یافتن بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه دارد. پس ‌از این گروه شامخ گروه لاستیک و پلاستیک با ثبت عدد ۷۳ از بهبود چشمگیر در فعالیت‌های این گروه نسبت به ماه قبل حکایت دارد. شامخ اسفند این گروه با افزایش ۴ واحدی نسبت به شامخ ماه گذشته، حاکی از آن است که طی سه ماهه پایانی سال ۱۴۰۱، بر شدت بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه افزوده شده است. پس ‌از آن، صنایع چوب، کاغذ و مبلمان با ثبت عدد ۸/۶۹ قرار می‌گیرد که نسبت به شامخ ماه گذشته ۱۴ واحد افزایش نشان می‌دهد؛ بنابراین شدت بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه نیز افزایش یافته و حکایت از رونق قابل‌توجه کسب‌وکارهای این گروه طی سه ماه اخیر دارد.

گروه فرآورده‌های نفتی نیز با ثبت عدد ۸/۶۳ در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد که نشان از رونق کسب‌وکارهای این گروه در اسفند نسبت به بهمن‌ دارد. این عدد نسبت به شامخ ماه گذشته ۷ واحد افزایش یافته است. لذا در سه ماه پایانی سال بر شدت بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه نیز افزوده شده است. در گروه صنایع غذایی شامخ با ثبت عدد ۵/۵۸ نیز نسبت به ماه گذشته ۵/۴ واحد افزایش یافته است. کسب‌وکارهای این گروه در اسفند بهبود قابل‌توجهی داشته و بر شدت بهبود طی سه ماه گذشته نیز افزوده شده است.

شامخ صنایع فلزی با اندکی افزایش به عدد ۵۷ رسیده که نشان از بهبود قابل‌ملاحظه در وضعیت کسب‌وکارهای این صنایع در اسفند نسبت به بهمن‌ دارد. همچنین شامخ گروه‌های ماشین‌سازی و لوازم خانگی با تنزل ۸ واحدی نسبت به ماه گذشته عدد ۵۷ را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه نسبت به ماه گذشته است هرچند از شدت این بهبود نسبت به بهمن‌ کاسته شده است.

شاخص مدیران خرید گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته نیز بهبود در وضعیت کسب‌وکارهای خود را گزارش کرده‌اند (۲/۵۶) که نسبت به شامخ ماه گذشته حدود دو واحد کاهش یافته است؛ بنابراین می‌توان گفت رشد کسب‌وکارهای این گروه در اسفند نسبت به بهمن‌ در مقایسه با رشد بهمن نسبت به دی تضعیف شده است.

شامخ گروه نساجی در اسفند نیز با ۹ واحد کاهش نسبت به ماه گذشته به عدد ۹/۵۳ رسیده است که نشان از بهبود فعالیت‌های این گروه و کاهش شدت بهبود آن دارد. همچنین گروه صنایع شیمیایی نیز با ثبت عدد ۶/۵۲ حکایت از بهبود اندک در وضعیت کسب‌وکارها در اسفند نسبت به ماه گذشته دارد در حالی که عدد شامخ نسبت به ماه گذشته حدود ۵ واحد کاهش یافته و نشان از تضعیف شدت بهبود فعالیت‌های این گروه در اسفند دارد.

بررسی مولفه‌های شامخ اسفند و مشاهده روند افزایش قیمت مواد اولیه نگرانی در خصوص تشدید تورم بهای تولیدکننده و سپس رشد شاخص بهای مصرف‌کننده و تشدید سطح عمومی قیمت‌ها طی ماه‌های آتی را تقویت می‌کند.