صنعت نساجی را با قدمتی در حدود ۶هزار سال، می‌‌‌توان از صنایع قدیمی جهان دانست.
با وجود ماهیت سرمایه‌‌‌بر صنعت نساجی، زیرشاخه‌های آن اعم از تولیدکنندگان لباس و دیگر منسوجات، جزو صنایع مولد محسوب می‌شوند و سرمایه‌گذاری در صنعت نساجی می‌تواند به اشتغال بیشتر در صنایع پایین‌دستی این صنعت نیز منجر شود و موتور محرک اقتصاد کشور باشد اما این صنعت این روزها به دلایل گوناگون در بحران است و از سوی سیاستگذاران و سرمایه‌گذاران به فراموشی سپرده شده است؛ بازاری که در خارج از مرز‌ها پرسود و مورد توجه است، اما فعالان آن در ایران به‌سختی روزگار می‌گذرانند. با وجود فعالیت هزاران شرکت در زمینه نساجی به دلایل مختلف، تنها هشت‌شرکت در تالار شیشه‌ای پذیرش شده‌‌‌اند. در ادامه به بررسی سه‌متغیر تولید، درآمد و حاشیه سود این صنعت در سالی که گذشت می‌‌‌پردازیم.
وضعیت تولید شرکت عطرین نخ قم با نماد معاملاتی «نطرین» در سال 1402 نسبت به دیگر فعالان صنعت نساجی بهتر بوده است. این شرکت در سال 1401 بیش از 3هزار و 620تن انواع نخ را تولید کرده است. همچنین در انتهای سال گذشته بیش از 4هزار تن نخ تولید کرده است که نسبت به سال 1401 رشد 11درصدی را نشان می‌دهد. در رتبه بعدی شرکت ایران‌مرینوس قرار دارد که نماد معاملاتی آن «نمرینو» است.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از دنیای اقتصاد، این شرکت تولیدکننده انواع پارچه (فاستونی و عبایی است) که بیش از 10درصد رشد در متغیر تولید را در سال گذشته به ثبت رساند و به 921هزار و 885متر انواع پارچه در انتهای بازه مورد بررسی رسید. آمار‌ها حاکی از روند رو به رشد تولیدات این شرکت با شیب کمتر است. شرکت فوق در اولین ماه از سال‌جاری نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته 3درصد رشد تولید را به ثبت رسانده است.
این در حالی است که رشد همین متغیر در سال 1402 نسبت به سال 1401 بیش از 80درصد است که نشان‌دهنده کاهش شیب رشد تولید است. شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان که در تابلوی معاملاتی بورس با نام «نخریس» به ثبت رسیده است، تولیدکننده مهم‌ترین محصول صنعت نساجی (نخ) است. میزان تولید این نماد در سال 1402 حداقل تغییر را نسبت به سال 1401 داشته و در پایان اسفندماه سال گذشته، 6هزار و 368تن انواع نخ را تولید کرده است.
مشاهده آمار‌های منتشرشده نشان می‌دهد که شرکت نساجی بروجرد با نماد معاملاتی «نبروج»، بدترین عملکرد را در میان فعالان این صنعت در بازه سالانه به ثبت رسانده و با کاهش 35درصدی در تولید پارچه، در سال گذشته روند بسیار ضعیفی داشته است، به طوری که تنها 22 میلیون متر پارچه را در بازه سالانه تولید کرده است. این در حالی است که این شرکت به طور میانگین در 20سال گذشته، سالانه بیش از 28میلیون متر پارچه تولید کرده است. در بازه ماهانه نیز آمار‌های منتشرشده، از عملکرد ضعیف شرکتی حکایت دارد که بیش از 41سال از تاریخ تاسیس آن می‌گذرد.
8.2 همت درآمد نساجی
از آنجا که در فصل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف، فروش محصولات مرتبط با صنعت نساجی دچار تغییر می‌‌‌شود، ارزیابی عملکرد فروش بنگاه‌های این صنعت در فصل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف، در کنار آمار‌های سالانه دید ملموس‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری از عملکرد این صنعت ارائه خواهد کرد. درآمد‌های فروش صنعت نساجی طی سال 1402 در بازه سالانه و نقطه به نقطه فصلی در فصل زمستان، افزایش پیدا کرده است.
بیشترین افزایش درآمد متعلق به نماد «نطرین» با 71درصد افزایش در بازه سالانه و در سال 1402 و در قیاس با سال 1401 است. این نماد توانست در پایان اسفندماه، به بیش از 5هزار و 120میلیارد ریال درآمد مستقیم از فروش در بازه سالانه برسد.
هرچند این نماد در فروردین‌ماه سال‌جاری با کاهش 2درصدی در درآمد نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو شد، اما در مقایسه با فروردین سال 1401 بیش از 100درصد رشد را تجربه کرده است. در درآمد‌های فروش نیز مشابه با متغیر تولید، در پله دوم نماد معاملاتی «نمرینو» قرار دارد که در بازه سالانه 66درصد و در بازه نقطه به نقطه زمستان، در زمستان 1402، در مقایسه با سه‌ماه منتهی به اسفند سال 1401، 78درصد رشد داشته است.
این شرکت در پایان زمستان 1402، حدود 130همت درآمد را در دفاتر خود به ثبت رسانده است. به عقیده کارشناسان و فعالان بازار، سهم عمده این جهش درآمدی را می‌‌‌توان به افزایش 66درصدی نرخ فروش این شرکت در بازه مشخص‌شده نسبت داد. با وجود عملکرد ضعیف در تولید نماد معاملاتی «نبروج» در بخش درآمد‌های فروش سال نسبتا موفقی را پایان رسانده و در پایان سال قله 11هزار و 219میلیارد ریالی را فتح کرده است. روند حاشیه سود صنعت نساجی طی سال‌های گذشته پرنوسان بوده است.
در این میان دو نماد «نخریس» و «نطرین» هرچند از قله تاریخی خود در سال 92 فاصله چشمگیری دارند، اما حاشیه سود خالص آنها طی سال‌های اخیر روند رو به رشدی را طی کرده است. بررسی آمار‌های منتشرشده شرکت‌ها، بیانگر کاهش حاشیه سود خالص در سال 1401، نسبت به میانگین 12ساله صنعت نساجی است.
در یک‌سال اخیر منتهی به فروردین‌ماه 1403 بازده صنعت نساجی منفی 9.10درصد بوده است. این در حالی است که بازده بورس ایران عدد منفی 2.37درصد را نشان می‌دهد که از عملکرد ضعیف صنعت نساجی در سال گذشته حکایت دارد. در سه‌ماه گذشته عملکرد ضعیف این صنعت بیش از پیش قابل مشاهده است، به طوری که با بازده منفی 17.68درصدی، فاصله چشمگیری با 7.26درصد به عنوان بازده سه‌ماه اخیر بورس ایران دارد.
قاچاق؛ بزرگ‌ترین تهدید
با جست‌وجو در تاریخ درمی‌یابیم از دیرباز کشور ما دارای مزیت نسبی در تولید و صادرات منسوجات بوده است. اما این نقش سال‌هاست تحت‌تاثیر عوامل مختلف بسیار کمرنگ شده است. مثلث قاچاق، تحریم و کمبود نقدینگی، صنعت نساجی ایران را با بحران روبه‌رو کرده است. هرچند بسیاری از بازیگران این بازار، بزرگ‌ترین چالش این صنعت از گذشته تاکنون را مساله قاچاق می‌‌‌دانند و معتقدند قاچاق، پایه‌های این صنعت را بسیار سست کرده است. رشد هزینه‌ها که به‌واسطه تحریم اتفاق افتاده است، دومین عامل بحران صنعت نساجی طی سال‌های اخیر است.