تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران، نه‌تنها تجارت ایران با اروپا را تحت تاثیر قرار داده بلکه مبادلات تجاری با کشورهای دیگر را نیز دچار مشکل کرده است.
این در حالی است که بعد از بدعهدی آمریکا در خصوص برجام، کشورهای اروپایی امیدوار بودند تا از طریق مکانیسم ویژه تجاری با تهران یا همان سازوکار اینستکس روابط تجاری خود با ایران را ادامه دهند.
شرکت‌های ایرانی نیز با امید به اینکه اینستکس می‌تواند ظرفیتی را برای تبادلات ایران و کشورهای اروپایی و حتی غیراروپایی فراهم کند، در انتظار عملی شدن این سازوکار بودند اما متاسفانه فعالیت اینستکس با تاخیر زیادی مواجه شد و به طوری که برخی از مسوولان معتقدند دیگر نمی‌توان به اجرایی شدن اینستکس دل بست.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از جهان صنعت، اما از آنجایی که آمریکا حداکثر تلاش خود را برای جلوگیری و اختلال در واردات دارو برای بیماران ایران نیز انجام داده است، باید برای تامین کالاهای بشردوستانه به فکر یک کانال مالی بود.
به عبارت دیگر از آنجایی که تامین کالاهای بشردوستانه از جمله دارو و مواد غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است، نمی‌توان برای واردات این کالاها به کشور دست نگه داشت. این در حالی است که براساس قوانین بین‌المللی هیچ کشوری نمی‌تواند این‌گونه کالاها را برای کشور دیگری تحریم کند.
بر این اساس این کالاها، خصوصا مواد غذایی و مواد دارویی شامل تحریم‌های یکجانبه آمریکا نمی‌شود و در این خصوص مقامات آمریکایی نیز چندی پیش اعلام کردند که تدابیری اندیشیده شده تا کالاهای بشردوستانه به ایران منتقل شود و تا وقتی اینستکس چنین خاصیتی داشته باشد، مشکلی وجود نخواهد داشت.
با این حال اجرای این سازوکار مالی همچنان با مشکل روبه‌رو است و علاوه بر اینکه اجرایی نشدن آن موجب کاهش مبادلات تجاری ایران با اتحادیه اروپا شده، نگرانی از بابت تامین کالاهای بشردوستانه را نیز افزایش داده است.
بر همین اساس برخی کارشناسان بر این باور هستند که کانال مالی مشترک میان ایران و سوییس برای مبادله کالاهای بشردوستانه بر خلاف اینستکس اجرایی‌تر و عملی‌تر خواهد بود. اگرچه برخی فعالان حوزه تجارت در اروپا از تمایل شرکت‌های اروپایی برای همکاری‌های تجاری با ایران خبر می‌دهند و اعلام می‌کنند که در تلاش برای اجرایی کردن اینستکس هستند.
تشویق به تجارت با ایران
در همین خصوص مدیرکل اتاق بازرگانی انگلیس و ایران به تداوم سیاست لندن در حمایت از گسترش روابط تجاری با تهران اشاره و تصریح کرد این نهاد تلاش می‌کند شرکت‌های علاقه‌مند به همکاری با ایران را شناسایی و به سازوکار مالی اروپا و ایران موسوم به اینستکس مرتبط کند.
پاول ویلسون افزود: اصلی‌ترین مشکل اینستکس، شروع به کار نخستین شرکتی است که تابوی معامله با کانال را شکسته و چرخه آن را به حرکت درآورد. وی ادامه داد: آنچه روشن است اینکه دولت انگلیس موضع خود را درباره تشویق به تجارت با ایران حفظ کرده و شرکت‌ها را از همکاری‌های اقتصادی با ایران منع نمی‌کند.
مدیرکل اتاق بازرگانی انگلیس و ایران یادآور شد: دولت لندن تاکنون در مقابل فشارهای آمریکا مقاومت کرده و ایران را تحریم نکرده است. اما مشکل اصلی این است که نمی‌توان شرکت‌ها را به تجارت با ایران وادار کرد.
به گفته ویلسون، شرکت‌های انگلیسی محاسبه می‌کنند که در تجارت با ایران چه میزان سود یا با وجود تحریم‌های آمریکا چه مقدار ضرر می‌کنند.
معرفی شرکت‌های انگلیسی به اینستکس
مدیرکل اتاق بازرگانی انگلیس و ایران درباره اینکه تاکنون هیچ تراکنش مالی از طریق این کانال انجام نشده، گفت: ما در کنار وزارتخانه‌های تجارت بین‌الملل و امور خارجه در تلاشیم شرکت‌های انگلیسی را به اینستکس معرفی کنیم. ما بنا به درخواست دولت، شرکت‌های مناسب برای تجارت با ایران را شناسایی و آنها را به اینستکس مرتبط کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه بیشتر این شرکت‌ها در بخش دارویی و کشاورزی فعالند، تصریح کرد: به تدریج باید دیگر حوزه‌های تجاری را که مشمول تحریم نیستند شناسایی و به اینستکس متصل کنیم.
ویلسون درباره عملکرد اتاق بازرگانی انگلیس و ایران در ماه‌های اخیر و با توجه به تحریم‌های آمریکا نیز گفت: ما تلاش می‌کنیم شرکت‌ها را نسبت به فرصت‌های تجاری در ایران توجیه و به آنها کمک کنیم تا طرف‌های ایرانی را که بتوانند از نظر تجاری و مالی از آنها حمایت کنند، شناسایی کرده و با آنها ارتباط برقرار شود.
وی افزود: نقش ما این است که از طریق گسترش شبکه‌های همکاری در مقدمه‌چینی‌های مثبت و ارائه واقعیت‌های تجارت با ایران به آنها کمک کنیم.
مدیرکل اتاق بازرگانی انگلیس و ایران با بیان اینکه «تحریم‌های آمریکا علیه ایران، به ناچار همکاری‌های تجاری را تحت تاثیر قرار داده است» تصریح کرد: با این حال دولت انگلیس از فعالیت تجاری با ایران
حمایت می‌کند.
واردات از طریق کانال سوییس وابسته به بانک مرکزی
به گفته برخی از کارشناسان اقتصادی، اگرچه اجرایی شدن اینستکس با تاخیر زیادی همراهی شده و چندان امیدی به آن نیست ولی می‌توان روی کانال مالی ایران با سوییس برای تبادل کالاهای بشردوستانه حساب کرد چرا که این کانال از زمان رییس‌جمهوری سابق آمریکا وجود داشته و ساختار آن فراهم است. بنابراین این موضوع مانند اینستکس نیست که با بدقولی اروپایی‌ها ملغی شود.
با این حال رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوییس نیز اعلام کرد که واردات از طریق کانال سوییس بستگی به اختصاص ارز بانک مرکزی دارد.
شریف نظام‌مافی در خصوص میزان خرید مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی مورد نیاز از طریق کانال مالی سوییس، به ایبِنا گفت: این کانال مالی در حال حاضر تنها به شرکت‌های تولیدکننده در کشور سوییس تعلق دارد و شامل شرکت‌های خارجی نمی‌شود.
وی با بیان اینکه نمی‌تواند ارزیابی مشخصی از میزان عملکرد این کانال مالی داشته باشد، افزود: میزان کارایی این کانال برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی، بستگی به میزان ارزی دارد که بانک مرکزی در آن تزریق کند.
رییس اتاق بازرگانی ایران و سوییس خاطرنشان کرد: البته تراکنش‌ها در این کانال مالی از طریق سیستم بانکی است. در سمت سوییس بانک BCP قرار دارد و در طرف ایرانی نیز به جز بانک مرکزی، بانک‌های سامان و خاورمیانه نیز فعال هستند.
نظام مافی توضیح داد: قراردادهای مربوط به خرید دارو در این کانال دولتی و بین دولت‌های ایران و سوییس است و این کانال هم در اثر مذاکرات دو دولت ایجاد شده است.
وی همچنین تصریح کرد: نمی‌توانم ارزیابی مشخصی درباره میزان رقم استفاده از این کانال داشته باشم و این موضوع بیشتر بستگی به میزان شارژ این کانال از سوی بانک مرکزی ایران دارد.