رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران در حالی از افزایش ۸۲ درصدی صادرات اقلام مشمول موافقتنامه موقت ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا خبر می‌دهد که نگاهی به آمارهای این سازمان و گمرک ایران نشان می‌دهد که واردات از اتحادیه اوراسیا بیش از دو برابر صادرات به کشورهای این اتحادیه اقتصادی یعنی روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان است.
بر اساس آمارها، صادرات ایران به اوراسیا از ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان ۹۹ بیش از یک میلیارد و ۹۱ میلیون دلار بوده که این رقم با رشد ۳۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. این در حالی است که در همین بازه زمانی، وزن واردات با رشد ۲۰ درصدی به بیش از شش میلیون و ۶۹۶ هزار تن و ارزش واردات با رشد ۰۴/۰ درصدی به بیش از دو میلیارد و ۳۲۸ میلیون دلار رسیده که نشان می‌دهد ارزش واردات ایران از کشورهای اتحادیه اوراسیا بیش از دو برابر صادرات به این کشورهاست.
در همین خصوص رییس اتاق مشترک ایران و روسیه با انتقاد از عملکرد تجاری ایران در رابطه با اتحادیه اوراسیا اظهار کرد: پیوستن به یک تفاهمنامه تجاری زمانی توجیه پیدا می‌کند که حجم مبادلات تجاری دو کشور در حالت تعادل قرار داشته باشد و حجم کالاهای صادراتی در مقایسه با کالاهای وارداتی تفاوت معناداری نکند. به گفته این فعال اقتصادی، رسیدن به نقطه تعادل در تجارت منوط به تغییر نگرش دولت و بخش خصوصی است به طوری که می‌توان گفت برای حضور در بازارهای هدف لازم است نیازهای این بازار را بشناسیم و برای ورود و حفظ بازار برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم.
آبان ماه گذشته موافقتنامه‌ای تجاری میان ایران و اتحادیه اوراسیا به امضا رسید که بر اساس آن ۸۶۰ قلم کالا میان ایران و پنج کشور متحد اقتصادی مبادله می‌شود که آمارها در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که افزایش ۶۳ درصدی در صادرات با این کشورها ثبت شده و قرار است در سال دوم این موافقتنامه اقدام‌هایی برای آغاز مذاکرات تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام شود.
به گزارش سایت نساجی امروز به نقل از دنیای اقتصاد، اوراسیا که یک اتحادیه اقتصادی است، با حضور پنج کشور روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان به عنوان اعضای اصلی از سال ۲۰۱۵ کار خود را در زمینه سیاستگذاری اقتصادی، اقتصاد کلان و مهاجرت نیروی کار در جهت تجارت آزاد و موافقتنامه‌های تجاری با کشورهای دیگر آغاز کرد.
به این ترتیب الحاق ایران به موافقتنامه اوراسیا سال ۱۳۹۸ محقق شد. با این وجود به باور رییس اتاق مشترک ایران و روسیه، نتوانسته‌ایم از مزایای موجود در تفاهمنامه تجاری با اوراسیا به خوبی و هم‌طراز با سایر کشورهای عضو آن استفاده کنیم.
عدم تعادل در تجارت
رییس اتاق مشترک ایران و روسیه بازار روسیه را بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار اتحادیه اوراسیا معرفی و تاکید کرد: بالاترین سهم تجارت ایران با اتحادیه یادشده به بازار روسیه اختصاص دارد و بر این اساس پس از عضویت ایران در جمع کشورهای عضو اوراسیا، تحلیل مجزای روابط تجاری ایران با فدراسیون روسیه، ناقص و ناکارآمد خواهد بود.
بر اساس اظهارات هادی تیزهوش‌تابان، کل صادرات ایران به اوراسیا پس از اجرایی شدن موافقتنامه تا ۳۱ مرداد ۹۹ بالغ بر ۸۲۳/۹ میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۲۱ درصد رشد داشته است. همچنین کل واردات ایران از اوراسیا در همین دوره زمانی حدود ۱۹۶۷/۹ میلیون دلار برآورد می‌شود که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱ درصد رشد نشان می‌دهد.
او حجم کالای صادراتی ایران به اتحادیه اوراسیا در قیاس با میزان کالایی که از این اتحادیه به ایران صادر می‌شود را کمتر دانست و تاکید کرد: این وضعیت به معنای آن است که نتوانسته‌ایم از مزایای موجود در تفاهمنامه تجاری با اوراسیا به خوبی و هم‌طراز با سایر کشورهای عضو آن استفاده کنیم.
به باور رییس اتاق مشترک ایران و روسیه، پیوستن به یک تفاهمنامه تجاری زمانی توجیه پیدا می‌کند که حجم مبادلات تجاری دو کشور در حالت تعادل قرار داشته باشد و حجم کالاهای صادراتی در مقایسه با کالاهای وارداتی تفاوت معناداری نکند.
تیزهوش‌تابان رسیدن به نقطه تعادل در تجارت را منوط به تغییر نگرش در دولت و بخش خصوصی عنوان کرد و افزود: برای نیل به اهداف تعیین شده در تفاهمنامه تجاری هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی باید در دیدگاه‌های خود تجدید نظر کنند و خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. تولید صادرات‌محور و متناسب با الزامات و خواسته‌های بازار هدف باید جایگزین دیدگاه‌های سنتی بخش خصوصی شود و این بخش تلاش کند با شناخت صحیح بازار به صورت برنامه‌ریزی شده و هدفمند در آن حضور یابد.
او ادامه داد: بخش دولتی نیز باید بستر و زیرساخت مورد نیاز برای این جهش صادراتی را فراهم کند. در حال حاضر مشکلات مرتبط با سیستم بانکی و مبادلات ارزی یکی از مهم‌ترین مسائل پیش روی بازرگانان است و بخش دولتی باید برای این امر سازوکاری آسان، ایمن و اجرایی تعریف کند.
زیرساخت‌های ناکافی
این فعال اقتصادی زیرساخت‌های موجود برای حمل محموله‌های صادراتی در شرایط فعلی را ناکافی توصیف کرد و ادامه داد: سیستم حمل‌ونقل امروز به سختی جوابگوی نیاز بازرگانان است و باید هر چه سریع‌تر زیرساخت‌های لازم را در حوزه‌های جاده‌ای، ریلی، دریایی و حتی هوایی شکل دهیم. ضمن اینکه اگر حضور در بازار اوراسیا برای اقتصاد کشور یک اولویت و هدف محسوب می‌شود باید تسهیلات و مشوق‌هایی برای بازرگانان فعال در این حوزه در نظر بگیریم تا انگیزه لازم برای حضور و توسعه فعالیت در این بازار برای بخش خصوصی بیش از پیش ایجاد شود.
تیزهوش‌تابان درباره خسارت‌های ناشی از تحریم نیز گفت: اقتصاد ایران بیش از آنکه از تحریم‌های بین‌المللی آسیب ببیند، از بی‌تدبیری و تحریم‌های داخلی متضرر شد و این موضوع در حوزه صادرات به وضوح به چشم می‌آید. صدور دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های خلاف قوانین بالادستی و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گواهی بر این ادعاست.
وی گفت: به عنوان مثال بر اساس ماده ۱۳ قانون و مقررات صادرات و واردات کشور «کلیه کالاهای صادراتی کشور (به استثنای نفت‌‌خام و فرآورده‌های پایین‌دستی آنکه تابع مقررات خاص خود است) از هر گونه تعهد یا پیمان ارزی معاف هستند» و یا بر اساس ماده ۲۳ احکام دائمی برنامه‌های توسعه «هرگونه وضع مالیات یا عوارض برای صادرات کالاهای مجاز و غیریارانه‌ای و جلوگیری از صادرات هر گونه کالا به منظور تنظیم بازار داخلی ممنوع است.» این در حالی است که در شرایط فعلی هم تعهد ارزی و هم مالیات از صادرکننده دریافت می‌شود.
تضاد با قوانین بالادستی
تیزهوش‌تابان تاکید کرد: از سوی دیگر صادرات برخی از کالاها به بهانه تنظیم بازار داخلی ممنوع می‌شود و همه این موارد در تضاد با قوانین بالادستی و برخلاف بند ۱۰ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است. قانون بر حمایت همه‌جانبه و هدفمند از صادرات کالاها و خدمات به تناسب ارزش‌افزوده و با خالص ارزآوری مثبت، تاکید می‌کند.
به باور رییس اتاق مشترک ایران و روسیه، عواقب و آثار نامطلوب سیاستگذاری‌ها و تصمیمات داخلی بیش از تحریم‌های بین‌المللی است و چنانچه این موارد برطرف نشود، بخش خصوصی نمی‌تواند از فرصت‌های بین‌المللی ایجاد شده به خوبی بهره ببرد.
رشد ۸۲ درصدی صادرات اقلام مشمول
با این حال رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران در رابطه با صادرات ایران به اوراسیا گفت: اجرایی شدن موافقتنامه موقت ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در مدت یک سال، موجب رشد صادرات ۸۲ درصدی در اقلام مشمول کشورمان شد.
حمید زادبوم در جلسه هماهنگی راهبردی مذاکرات تجارت آزاد با اوراسیا با اشاره به روند آغاز مذاکرات تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزود: برای آغاز مذاکرات با این اتحادیه و اخذ مجوز مذاکره از هیات وزیران آمادگی وجود دارد.
زادبوم اضافه کرد: کشورهای عضو اتحادیه در حال هماهنگی داخلی بوده و دبیرخانه اوراسیا آمادگی خود را برای شروع مذاکرات از فوریه ۲۰۲۰ (۱۳ بهمن ۱۳۹۹) اعلام کرده بود.
رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران در مورد اقدام‌های انجام شده برای شروع این مذاکرات گفت: فرآیند تهیه فهرست‌های کالایی با دریافت نظرات سایر دستگاه‌ها و بخش‌خصوصی و مطالعات تطبیقی انجام شده و در ارتباط با متن موافقتنامه‌های تجارت آزاد اوراسیا با سایر کشورها و فهرست‌های امتیازات آنها و همچنین فهرست‌های کالایی منفی ارائه شده توسط سایر دستگاه‌ها، مطالعه و بررسی شده است.
رفع تعلیق کارت بازرگانی هزار صادرکننده
رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران همچنین در ادامه گفت: بر اساس اقدامات انجام‌شده نهادهای مسوول کارت بازرگانی بیش از یک هزار صادرکننده از حالت تعلیق خارج شد و با به حداقل رسیدن مشکلات، انتظار می‌رود فرآیند صدور و تمدید کارت‌های بازرگانی با دقت بیشتری انجام شود.
زادبوم با اشاره به برگزاری ۲۰ جلسه کمیته اقدام ارزی و ۱۳ نشست کارگروه پایش رفتار تجاری با رصد مشکلات صادرکنندگان در زمینه بازگشت ارز حاصل از صادرات افزود: بسیاری از مشکلات و معضلات منعکس‌شده به کمیته اقدام ارزی، پس از بحث و بررسی راهکارهای اجرایی برای آنها ارائه شده است.
صادرات از یک میلیارد دلار گذشت
در این میان گزارش سازمان توسعه تجارت و آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد صادرات ایران به اوراسیا از ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان ۹۹ بیش از یک میلیارد و ۹۱ میلیون دلار بوده که این رقم با رشد ۳۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است.
به این ترتیب حجم تجارت ایران با مجموع پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا طی ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان سال‌جاری، سه میلیارد و ۴۱۹ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد هشت درصدی داشته است.
آمار مندرج در گزارش سازمان توسعه تجارت ایران در خصوص تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا در بازه زمانی ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان ۹۹ بوده است. همچنین مقایسه صورت گرفته نسبت به بازه زمانی ۵ آبان ۹۷ تا ۵ آبان ۹۸ انجام شده است.
در این میان اقلام ترجیحی صادرات ایران نیز به اتحادیه اوراسیا به دو بخش ۳۷ قلم کالای مشمول تثبیت تعرفه و ۳۵۴ قلم کالای مشمول تخفیف تعرفه تقسیم شده‌اند که آمارها نشان می‌دهد اقلامی که مشمول تخفیف تعرفه بوده‌اند در اوراسیا اقبال بیشتری داشته و رشد صادراتی بیشتری را نسبت به کالاهای مشمول تثبیت تعرفه در بازه زمانی مورد نظر نسبت به بازه زمانی مشابه (طی ۵ آبان ۹۷ تا ۵ آبان ۹۸) تجربه کرده‌اند.
اما این موضوع در مورد واردات از اتحادیه اوراسیا برعکس است. به این معنی که اقلام ترجیحی وارداتی از اوراسیا شامل ۲۴۰ قلم کالا مشمول تخفیف تعرفه و ۱۵۰ قلم کالا مشمول تثبیت تعرفه است که از بین این دو گروه، کالاهای مشمول تثبیت تعرفه نه تنها ارزش بیشتری نسبت به گروه دیگر دارند، بلکه کاهش کمتری را در بازه زمانی مورد بررسی نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده‌اند. بنابراین اقبال کالاهای مشمول تثبیت تعرفه در واردات بیشتر است.
براساس گزارش سازمان توسعه تجارت ایران و براساس آمارهای گمرک ایران، حجم تجارت کشورمان با مجموع پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا طی ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان سال‌جاری، سه میلیارد و ۴۱۹ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد هشت درصدی داشته است.
همچنین صادرات ایران به آن اتحادیه طی این مدت رشد ۳۰ درصدی را از لحاظ ارزش نشان می‌دهد و کسری تجاری با آن اتحادیه به میزان ۲۴۱ میلیون دلار بهبود یافته است.
صادرات ایران به اوراسیا طی بازه زمانی ۵ آبان سال ۹۷ تا ۵ آبان ۹۸ بیش از دو میلیون و ۶۵۷ هزار تن و به ارزش بیش از ۸۴۲ میلیون دلار بوده است. این در حالی است که از ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان ۹۹ صادرات ایران به این اتحادیه اقتصادی بیش از دو میلیون و ۸۶۳ هزار تن به ارزش بیش از یک میلیارد و ۹۱ میلیون دلار بوده است. بنابراین صادرات ایران به این اتحادیه از نظر وزنی رشد هشت درصدی و از نظر ارزشی رشد ۳۰ درصدی داشته است.
واردات از اتحادیه اقتصادی اوراسیا هم در بازه زمانی ۵ آبان ۹۷ تا آبان ۹۸ وزنی بیش از پنج میلیون و ۶۰۳ هزار تن و ارزشی بیش از دو میلیارد و ۳۱۹ میلیون دلار داشته است. این در حالی است که در بازه زمانی ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان ۹۹ وزن واردات با رشد ۲۰ درصدی به بیش از ۶ میلیون و ۶۹۶ هزار تن و ارزش واردات با رشد ۰۴/ ۰ درصدی به بیش از دو میلیارد و ۳۲۸ میلیون دلار رسیده است. بنابراین فاصله صادرات و واردات در بازه زمانی ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان ۹۹ کاهش یافته و به منفی یک میلیارد و ۲۳۶ میلیون رسیده است.
نمای صادرات و واردات اقلام ترجیحی
در این موافقتنامه هم تثبیت تعرفه و هم تخفیف تعرفه برای اقلام ایرانی در نظر گرفته شده است. ۳۷ قلم کالا شامل تثبیت تعرفه و ۳۵۴ قلم کالا نیز شامل تخفیف تعرفه می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد رشد صادرات در اقلامی که دارای تخفیف تعرفه هستند، چه از نظر وزنی و چه از نظر ارزشی بیش از ۹۰ درصد و نزدیک به ۱۰۰ درصد بوده است؛ به‌گونه‌ای که در بازه زمانی ۵ آبان ۹۷ تا ۵ آبان ۹۸ صادرات این اقلام ترجیحی ایران به اوراسیا ارزشی بیش از ۲۶۲ میلیون دلار و وزنی بیش از ۴۰۸ هزار تن داشته، در صورتی که در بازه زمانی ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان ۹۹ صدور کالا به این پنج کشور با رشد ارزشی ۹۹ درصدی به نزدیک ۵۲۴ میلیون دلار و رشد وزنی ۹۲ درصدی به نزدیک ۷۸۴ هزار تن رسیده است.
واردات ایران از اوراسیا نیز شامل ۲۴۰ قلم مشمول تخفیف تعرفه و ۱۵۰ قلم مشمول تثبیت تعرفه است. واردات از اوراسیا در هر دو بخش با افت وزنی و ارزشی روبه‌رو بوده است.
واردات در ۲۴۰ قلم مشمول تخفیف تعرفه در بازه زمانی ۵ آبان ۹۷ تا ۵ آبان ۹۸ وزنی بیش از ۷۴۲ میلیون دلار داشته و ارزشی بیش از ۵۹۷ میلیون دلار را به ثبت رسانده است. این در حالی است که در بازه زمانی ۵ آبان ۹۸ تا ۵ آبان سال‌جاری در این ۲۴۰ قلم کالا ارزش واردات از اوراسیا با افت ۳۴ درصدی به بیش از ۳۹۷ میلیون دلار و وزن واردات با افت ۳۵ درصدی به بیش از ۴۸۰ هزار تن رسیده است.