مهندس مهدی یکتا- مدیرعامل موسسه مد و فشن دراپ
به گزارش سرویس خبر و گزارش نساجی امروز، مهندس یکتا، فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی رشته مهندسی تکنولوژی نساجی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی EMBA از سازمان مدیریت صنعتی ایران است. وی فعالیت در صنعت نساجی را از گروه فرش مشهد در زمینه طراحی و پانچ نقشه آغاز کرد و سپس در شرکت‌های فرش ارمغان شیراز، نمایندگی شونهر آلمان، فناور فرش امیرکبیر و آذرایپک سولدوز به عنوان مدیر پروژه، مهندس فروش، مدیر اجرایی و مدیرعامل به کار در این صنعت ادامه داد.
وی سابقه هشت سال دبیری اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران را در پرونده کاری خود ثبت کرده و در حال حاضر به‌عنوان مدیرعامل موسسه مد و فشن دراپ به آموزش طراحی مد و دوخت می‌پردازد.
به اعتقاد مهندس یکتا، صنعت نساجی و پوشاک از نظر حجم سرمایه‌گذاری و تعداد شاغلان گسترده‌تر و از لحاظ کیفیت به مراتب پیشرفت کرده است. زمانی مردم تمایلی به خرید کالای ایرانی نداشتند و همه دنبال پوشاک خارجی بودند ولی امروز برندهای ایرانی در جلب اعتماد مردم موفق عمل کرده‌اند و دیگر جنس خارجی با هر قیمت و کیفیتی نمی‌خرند. در واقع اولویت بخش عمده‌ای از مصرف‌کنندگان، خرید از یک برند معتبر ایرانی است سپس کالای خارجی زیرا اطمینانی نسبت به کیفیت کالای خارجی ندارند. متن کامل این مصاحبه از نظرتان می‌گذرد:
*نساجی امروز: آخرین گفت‌وگویی که با نساجی امروز انجام دادید در آذرماه 1398 با موضوع برگزاری نمایشگاه تخصصی پارچه ایرانی و ملزومات صنعت پوشاک انجام شد. دلیل عدم برپایی نمایشگاه مذکور چه بود؟ آیا در این فاصله همچنان به فعالیت در صنعت نساجی و پوشاک ادامه دادید؟
هنگام تحصیل در رشته مهندسی نساجی، توانستم در شغل مرتبط با این رشته فعالیت کنم و خوشبختانه با مدیران موفق و سازمان‌‌های معتبری همکاری داشتم که اطلاعات و تجارب ارزشمندی به من منتقل شد. پس از جدایی از «اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران» کاملاً به صورت اتفاقی در زمینه مد و فشن مشغول کار شدم و طی همکاری با اتحادیه صادرکنندگان نساجی ترکیه، نمایندگی یکی از زیرمجموعه‌های آن را در ایران ( موسسه دِراپ- فعال در حوزه آموزش و بازاریابی) برعهده گرفتم.
یکی از مشکلات اصلی صنعت پوشاک ایران، تهیه مواد اولیه (پارچه) است و همان‌طورکه می‌دانید تنوع طرح و رنگ پارچه در کشور ما بسیار پایین است و کیفیت برخی محصولات، نیاز تولیدکنندگان پوشاک را رفع نمی‌کند و با حجم انبوهی از واردات رسمی و غیر رسمی مواجهیم ولی به دلیل گستردگی فراوان بازار پارچه، اغلب کارگاه‌های زیرپله‌ای، مزون‌ها و خیاط‌ها، پارچه را به صورت آنلاین تهیه می‌کنند و به آسانی می‌توانم حدود 300-400 پیج معتبر فروش آنلاین پارچه در اینستاگرام با 50 میلیون تومان فروش هفتگی را به شما معرفی کنم.
به اعتقاد من هر اتفاقی که در دنیا منجر به شکل‌گیری شبکه منسجم فروش شود؛ مثبت است و یکی از این شبکه‌ها در کشور ما پیرامون توزیع و فروش پارچه فعال می‌باشد. نمایشگاه پارچه (فابریک ویژن) با هدف گردهم آوردن این شبکه گسترده توزیع پارچه در قالب برپایی نمایشگاه بود اما جریانات نیمه دوم سال1398 و شیوع کرونا مانع از برگزاری آن شد. خوشبختانه با توجه به انجام واکسیناسیون سراسری، کاهش نسبی کرونا و رونق مجدد نمایشگاه‌ها شاید بتوان ایده برگزاری فابریک ویژن را سال آینده به منصه ظهور رساند.
*نساجی امروز: سابقه هشت سال دبیری اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک را در پرونده کاری خود ثبت کرده‌اید؛ ابتدای مصاحبه هم به تجربه فعالیت در صنعت اشاره داشتید، چطور از صنعت به کارهای تشکلی روی آوردید؟
تخصص فنی من، نصب ماشین‌آلات بافندگی فرش ماشینی بود و سال 1380 که در کاشان مشغول کار بودم، انجام اکثر امور کارخانه مانند برنامه‌ریزی تولید و ... به مهندس واگذار می‌شد چون کارگر به دلیل عدم تسلط به زبان انگلیسی قادر به کار با دستگاه‌های صنعتی نبود اما از سال 1387 به نظر می‌رسید دیگر جای مهندسین در کارخانهها نیست چون مدیران ارشد دریافتند با کارگران دیپلمه و دستمزد پایین‌تر قادر به ادامه فعالیت هستند زیرا آن زمان سطح تحصیلات افراد بالاتر رفته بود و اغلب کارگران لیسانس یا فوق لیسانس داشتند.
به یاد دارم در کاشان هم اپراتور دستگاه‌های بافندگی بودم و هم به عنوان مسئول سالن فعالیت می‌کردم و شاید طی 24 ساعت حدود 18 ساعت را در کارخانه می‌گذراندم!!! اما به تدریج کارگران آموزش‌دیده و ماهر جایگاه خود را پیدا کردند و در امور فنی نیاز چندانی به حضور مهندس نبود. مهندسین باید قابلیت‌های جدید کسب می‌کردند و وارد حیطه‌های مدیریتی می‌شدند. آقای مهندس جمشید بصیری مرا به اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک معرفی کردند و از آذر1387 تا اول مهر1395 به عنوان دبیر این تشکل فعالیت داشتم. پیش از من آقای نادر سیف حدود 4 سال در کسوت دبیر اتحادیه شناخته می‌شدند.
*نساجی امروز: این هشت سال فعالیت تشکلی چگونه سپری شد؟
در این هشت سال، اتفاقات بسیار خوب و اقدامات کاملاً جسورانه و مفید رخ داد و دلیل این عملکرد موفق را همراهی اعضای هیئت مدیره و در رأس آنها رئیس هیئت مدیره توانمند و حرفه‌ای (آقای محمود نبوی) می‌دانم. شاید شاخص‌ترین اقدام اتحادیه برگزاری نمایشگاه ایران مُد بود که سال اول(1391) ، بدون دریافت مجوز و در قالب فستیوال برندهای پوشاک ایران این رویداد را برگزار کردیم و در دوره‌های بعدی نام آن به ایران مد تغییر کرد. برای برگزاری موفق و ماندگار ایران مد، با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم کردیم و مجوزهای مرتبط باید از وزارت ارشاد، سازمان توسعه تجارت و وزارت صمت اخذ می‌شد که هر کدام چالش‌های خود را داشتند.
فکر می‌کنم ایران مد در سال‌های 1394 و 1395 دوران بلوغ خود را طی کرد و یکی از معدود نمایشگاه‌‌هایی است که در کنار اطلاع‌رسانی، بازاریابی نیز انجام میشود. برای ما بسیار جلب رضایت غرفه‌دار و بازدیدکننده نکته بسیار مهمی بود که خوشبختانه به آن دست یافتیم.
یکی دیگر از اقدامات اتحادیه، برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در مسکو بود؛ همچنین در تهیه و تدوین تنها استراتژی صنعت نساجی و پوشاک توسط وزارت صمت (علی‌رغم تمام ایرادات، انتقادات و نواقص آن) ، تلاش خود را به عمل آورد تا دیدگاه‌ها و نظرات فعالان بخش خصوصی را به مسئولان ذی‌ربط انتقال دهد.
*نساجی امروز: به خاطر داریم که در رسانه‌های مختلف به عنوان نماینده اتحادیه مصاحبه‌های بسیاری انجام دادید...
همیشه در تشکل‌ها یک یا دونفر باید مواضع بخش خصوصی را مطرح کنند که این وظیفه به من -دبیر اتحادیه- سپرده شد. برخی از این مصاحبه‌ها انعکاس و تأثیرات بسیار موثری داشت برای مثال تعدادی از تولیدکنندگان پوشاک ترکیه تصمیم داشتند در یکی از دوره‌های ایران مد به‌عنوان غرفه‌دار شرکت کنند و این امر اصطکاک‌های فراوانی به وجود آورد که به‌نظرم مصاحبه‌های مختلف و پروپاگانداهایی که توسط اتحادیه در رسانهها صورت گرفت؛ تأثیر فوق‌العاده‌ای داشت به طوری‌که از حمله رقیب، در راستای نمایش توانمندی‌های خود استفاده کردیم.
آن زمان وزارت صنعت مجوز برپایی نمایشگاه را به صنعتگران پوشاک ترکیه داده بود اما حرکت اعتراضی اتحادیه باعث خرسندی آنان شد. برخلاف تصورات موجود، اتحادیه به هیچ وجه از حضور غرفه‌داران ترکیه ذی‌نفع نبود؛ البته مقاومت و جبهه‌گیری در مقابل واردات، کاملاً نادرست است.
وقتی یک رقیب قدرتمند در همسایگی ماست از قدرت وی می‌توان به نحو احسن بهره‌مند شد. به شما اطمینان می‌دهم بسیاری از پیشرفت‌های صنعت نساجی ایران (به خصوص در بخش فرش ماشینی و پوشاک) به دلیل مجاورت با ترکیه است که دستاوردها آن تبادلات تکنولوژیکی، پرورش نیروی کار متخصص و دسترسی به ماشین‌آلات مدرن است و اگر هم قاچاقی صورت گرفته به ترکیه و سایر کشورها ارتباطی ندارد و خود ما باید به قدری هوشمندانه عمل کنیم تا شاهد ورود کالای قاچاق به کشور نباشیم.
*نساجی امروز: به‌عنوان متخصصی که سابقه صنعتی و تشکلی دارد؛ وضعیت صنایع نساجی و پوشاک ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهیم امروز را با 10 سال پیش مقایسه کنیم؛ شاهد اتفاقات متعددی در این صنعت بوده‌‌‌ایم . نخست این‌که رشته پوشاک از حاشیه خارج شده و در صورت استمرار رشد و بالندگی آن، آرزوی پیشکسوتان و بزرگان صنعت یعنی تبدیل صنعت پوشاک به موتور محرک نساجی برآورده میشود. به لطف تلاش‌های بخش خصوصی و دولت در کنترل قاچاق (البته افزایش نرخ دلار نیز بی‌اثر نبود) سرمایه‌گذاری‌های جدیدی در صنایع پوشاک انجام شده است . در کنار آن در صورت بهبود روابط ایران و سایر کشورها و رفع محدودیت‌های بانکی، فرش ماشینی در رده‌های بالای صادرات غیرنفتی قرار خواهد گرفت در حالی‌که ده سال پیش کمتر کسی این صنعت را جدی می‌گرفت اما امروز دولت، رسانهها و حتی مردم مسائل مربوط به صنایع نساجی را رصد می‌کنند.
در بخش تشکلی نیز تا سال‌های متمادی فقط انجمن صنایع نساجی ایران وجود داشت که بسیار قدرتمند بود و به نوعی پدرخوانده بخش خصوصی نساجی محسوب می‌شد اما در حال حاضر تعداد تشکل‌های تخصصی سراسری و استانی در صنعت پوشاک افزایش پیدا کرده که این نکته هم می‌تواند مثبت باشد و هم منفی! مثبت از این نظر که آموخته‌ایم در راستای تحقق اهداف مشترک در کنار همدیگر حرکت کنیم اما به یاد داشته باشیم رقیبان می‌توانند از اختلافات میان تشکل‌ها سوء‌استفاده کنند مثلاً بارها پیش می‌آمد مراتب اعتراض خود را نسبت به حقوق ورودی یک محصول اعلام می‌کردیم اما تشکل همکار و هم‌صنف ما، نظر مخالف داشت؛ به این ترتیب دولت از تضاد منافع استفاده می‌کرد و جانب تشکلی که مقاصد وی را تأمین می‌کرد؛ می‌گرفت!
در مجموع معتقدم صنعت نساجی و پوشاک از نظر حجم سرمایه‌گذاری و تعداد شاغلان گسترده‌تر و از لحاظ کیفیت به مراتب پیشرفت کرده است. زمانی مردم تمایلی به خرید کالای ایرانی نداشتند و همه دنبال پوشاک خارجی بودند ولی امروز برندهای ایرانی در جلب اعتماد مردم موفق عمل کرده‌اند و دیگر جنس خارجی با هر قیمت و کیفیتی نمی‌خرند. در واقع اولویت بخش عمده‌ای از مصرف‌کنندگان، خرید از یک برند معتبر ایرانی است سپس کالای خارجی زیرا اطمینانی نسبت به کیفیت کالای خارجی ندارند.
*نساجی امروز: به تضاد منافع در صنایع نساجی و پوشاک اشاره کردید. به نظر می‌رسد این تضاد میان صنعتگران نساجی و تولیدکنندگان پوشاک بسیار محسوس است. از سویی صنعتگران نساجی برای حفظ بازار خود، خواهان افزایش تعرفه ورودی نخ و پارچه هستند ولی تولیدکنندگان پوشاک مخالف این امر هستند و معتقدند مواد اولیه مدنظرشان در ایران کیفیت مطلوبی نداردد و ناگریز به واردات هستند... دیدگاه شما در این مورد چیست؟ آیا واحدهای ریسندگی و بافندگی از نظر کمّی و کیفی توان رفع نیاز فعالان پوشاک را ندارند؟
طبعاً تضاد منافع در تمام اصناف و صنایع وجود دارد؛ مثلاً در صنعت نفت و گاز هم اختلافات بسیار جدی میان صنایع بالادستی و پایین دستی مشاهده میشود. در این زمینه می‌توانیم نگاهی به عملکرد سایر کشورها از جمله ترکیه داشته باشیم؛ هر نوع ماده اولیه (مانند الیاف، نخ و پارچه) که در این کشور تولید داخل ندارد، از طریق واردات تأمین می‌گردد و این واردات به دلیل بحث قیمت پایین است نه به دلیل کیفیت.
تضاد منافع را کسانی به وجود آورده‌اند که می‌خواهند از آب گل‌آلود، ماهی بگیرند! اگر یک واحد ریسندگی نمی‌تواند وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد، چرا خریداران در صف طولانی خرید نخ از آن قرار می‌گیرند؟! اگر تولیدکننده پوشاک نیازمند مواد اولیه‌ای است که در ایران تولید نمی‌شود یا قیمت وارداتی آن پایین‌تر است؛ مشکل و محدودیتی برای واردات ندارد و اینگونه نیست که تضاد منافع باعث عقب‌ماندگی صنایع شود.
تفاوت مهم میان صنعت نساجی و پوشاک این است که واحدهای نساجی به تولید انبوه می‌پردازند و نمی‌توانند هر روز نمرات نخ، تراکم و نوع تولیدات خود را تغییر دهند از طرف دیگر صنعت پوشاک نیاز به صدها متر نخ یا پارچه ندارد زیرا سرعت تغییر مد بسیار بالاست. به اعتقاد من اختلاف میان واحدهای نساجی و پوشاک ماحصل وضع قوانین غلط است . نگاهی به حقوق ورودی بسیاری از مواد اولیه و واسط طی ده سال اخیر، بیانگر نوسان بالای آنهاست، برای مثال حقوق ورودی الیافی که تولید داخل ندارد، قاعدتاً باید اندک باشد در حالی‌که برخی سال‌ها تعرفه واردات آن به 11 درصد هم می‌رسید. فکر می‌کنم بیشتر از این‌که دنبال تضاد منافع باشیم باید قوانینی که چنین تضادی را به وجود آورده‌اند؛ اصلاح کرد.
*نساجی امروز: انجمن‌ها و اتحادیه‌ها چه نقشی در ایجاد تعادل میان نساجی و پوشاک ایفا می‌کنند و چه رسالتی برعهده دارند؟
مهم‌ترین رسالت تشکل‌ها، همگرایی است و به نظر می‌رسد حرکات خوبی در این راستا انجام میشود زیرا تشکل‌های نساجی و پوشاک در کنار همدیگر، تصمیمات مشترک می‌گیرند و این همگرایی باید برآمده از روح جمعی و در راستای کسب منافع گروهی باشد. در صورت تشکیل کنفدراسیون صنعت نساجی و پوشاک که تمام انجمن‌ها و اتحادیه‌های استانی و کشوری را در بر می‌‌گیرد ، به صورت یکپارچه در جهت رفع مشکلات و هماهنگی میان بخش‌های مختلف نساجی گام برمی‌دارند. نکته بسیار بسیار مهمی که نباید فراموش کنیم و به نوعی شاه بیت مصاحبه ماست؛ این‌که وظیفه یک تشکل در کنار مطالبه‌گری ؛ ارتقای دانش و اطلاعات، سهولت دسترسی اعضا به بازارهای جهانی و توانمندسازی اعضاست؛ یعنی اقداماتی که یک واحد تولیدی به تنهایی قادر به تحقق آنها نیست. به‌عنوان مثال تهیه آمار از میزان بهره‌گیری واحدهای تولیدی از آموزش‌های نوین بازاریابی دیجیتال توسط یک سازمان امکان‌پذیر نیست و بررسی چنین موضوعی وظیفه تشکل‌هاست.
*نساجی امروز: کرونا چه تبعاتی بر صنعت نساجی و پوشاک داشت؟
در بخش طراحی، مد و پوشاک اثرات تأثیرات بدی داشت و حدود دو سال این بخش‌ها تعطیل شدند. یکی از ضربات اقتصادی آن کاهش درآمد مردم است به طوری‌که خرید پوشاک از اولویت مردم خارج شده و تأمین کالاهای اساسی را اولویت اصلی خود می‌دانند. در دوران پساکرونا، شرکت‌های کوچک برای راه‌اندازی مجدد و اوج‌گیری نیازمند سرمایه‌گذاری هستند و سوال اینجاست که آیا سرمایه کافی در اختیار دارند یا خیر.
*نساجی امروز: از کسانی هستید که رشته دانشگاهی و زمینه فعالیت حرفه‌ای شما نساجی است. آیا تحصیل در رشته نساجی را به جوانانی که در آستانه انتخاب رشته هستند؛ توصیه می‌کنید؟ اصولاً بازار کار این رشته چطور است؟
قطعاً رشته‌ای را انتخاب می‌کنم که بخش خصوصی آن فعال و پویا باشد. نساجی یک صنعت بسیار گسترده در بخش خصوصی است و امکان فعالیت در آن محدود نیست. باید متناسب با نیاز بازار و شرکت‌ها رشته نساجی را انتخاب کنیم. بیست سال پیش اگر مهندسی می‌خواست وارد بازار کار شود دانستن زبان خارجی و توانایی کار با کامپیوتر یک مزیت بود ولی امروز تسلط بر چند زبان و دانش IT یعنی تسلط استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا و در کنار آن باید مهارت‌هایی در بخش فروش، بازاریابی و آموزش داشته باشیم؛ هر اندازه تعداد مهارت‌ها بیشتر باشد، امکان کسب درآمد و درخشش در بازار کار بالاتر خواهد بود. در این میان نساجی و پوشاک جزو رشته‌هایی است که ورود به کارخانهها و واحدهای صنعتی آن سخت نیست چون شاخه‌های مختلف با سرمایه‌گذاری‌های کلان در آن وجود دارد.
اگرچه پیشرفت تکنولوژی در طراحی و ساخت ماشین‌آلات روز به روز بیشتر میشود و نیاز به حضور مستمر نیروی انسانی در کارخانه کاهش می‌یابد اما جوانان امروز رغبتی به انجام کارهای فیزیکی یا کار در محیط‌های صنعتی ندارد لذا تقاضا برای فعالیت در کارخانهها بسیار کم است که در نوع خود یک تهدید و بحران جدی برای آینده به شمار می‌آید.